dostępne w wersji mobilnej muratordom.pl na Facebooku muratordom.pl na Google+
Strona 71 z 119
Pokaż wyniki od 1.401 do 1.420 z 2379
  1. #1401
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał kapat Zobacz post
    Pytanie do Jaśka

    Który zestaw chłodnica + wentylator poleciłbyś, a konkretnie od jakiego samochodu. Niestety sprzedający takie zespoły na swoich aukcjach nie podają istotnych parametrów takich jak moc wiatraka, przepływ objętościowy czy moc chłodnicza, a na pytania o te parametry

    Krzysiek
    a do czego to ma służyć ...?

  2. #1402

    Domyślnie

    Też się chętnie dowiem. U mnie grzanie bufora z wężownicą CWU. Dach - 70m2 od południa.

  3. #1403
    SYMPATYK FORUM (min. 10)
    kapat

    Zarejestrowany
    May 2013
    Skąd
    Wrocław
    Kod pocztowy
    53-680
    Posty
    14

    Domyślnie

    Cytat Napisał jasiek71 Zobacz post
    a do czego to ma służyć ...?
    chcę zbudować solar do grzania CWU według twojego pomysłu. Mam kilka wątpliwości bo mam dach pokryty karpiówką i dlatego nie chcę kupować klimakonwektora, tylko zacząć do prostego zestawu chłodnica wiatrak.

    pozdrawiam

  4. #1404
    grend
    Guest
    grend

    Domyślnie

    Cytat Napisał grend Zobacz post
    Ktoś kombinował w ten sposób aby tą cała instalacje CWU na poddaszu maksymalnie uproscic. Ja tak się zastanawiam czy nie spróbować zrobić "przejście" wody przez poddasze be zadnych zbiorników itp. Ma to wygladac w ten sposób ze woda zimna ma wpierw trafiać na dach gdzie będzie przechodzić rurami po poddaszu i wracać do normalnego obiegu. Żadnych cudownych efektow nie oczekuje ale woda np. do prysznica zamiast o temp 4-8 stopni trafi o temp powiedzmy 15-20 i wtedy już jest mniejszy dodatek grzanej. Według mnie wystarczy aby przez dach przechodziło 40 litrów wody i to starczy. Nie będzie ryzyka przegrzania więc żadne zabezpieczenia nie będą porzebne. Rurę planuję miedzianą - tak mi się wydaje ze lepiej będzie absorbować ciepło z otoczenia niż PEX. Jedno mnie zastanawia czy nie będzie potrzebna pompka i jak to wygląda pod względem sanitarnym.. Ktoś ma jakies sugestie cos robił w tym kierunku ??? Na dachu będę miał blache ...
    ... kontynuując mam już kupionego PEX 32 50 metrów co daje mi 40litrów wody. Mogę to podłaczyc w ten sposób że doprowadzić PEX 2,0 na poddasze przejść na 32 i zejście z poddasza ponownie 2,0. Cisnienie da radę ? Czy lepiej doprowadzić 32 i nie wstawiać miedzy wodociągiem a poddaszem PEX 2,0. Druga sprawa najpierw od razu doprowadzić rurę maxmalnie wysoko i później 50 metrow rozkładać tak żeby był spad, czy to jest bez znaczenia ?
    Ostatnio edytowane przez grend ; 29-06-2015 o 22:18

  5. #1405
    STAŁY BYWALEC (min. 300)
    zibuch

    Zarejestrowany
    Aug 2014
    Skąd
    Kolbudy
    Kod pocztowy
    83-050
    Posty
    464

    Domyślnie

    Trochę czau upłynęło i pewnie trochę obiektów przerobiłeś. Jakbyś teraz budował domek, ale dla siebie, mały to które "wynalazki" byś zastosował. Bawiłbyś się w kolektory powietrzne? A może ściana południowa w panelach wodnych? Jakby wyglądał Twój nowy domek (celowo piszę domek, bo wiadomo, że w dużym byłaby PC). Czy to wszystko raczej dla zabawy? A mimo to może pewne rozwiązania i tak byś zastosował? (jak np ja bo mam frajdę z produktów hand made).

  6. #1406
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał zibuch Zobacz post
    Trochę czau upłynęło i pewnie trochę obiektów przerobiłeś. Jakbyś teraz budował domek, ale dla siebie, mały to które "wynalazki" byś zastosował. Bawiłbyś się w kolektory powietrzne? A może ściana południowa w panelach wodnych? Jakby wyglądał Twój nowy domek (celowo piszę domek, bo wiadomo, że w dużym byłaby PC). Czy to wszystko raczej dla zabawy? A mimo to może pewne rozwiązania i tak byś zastosował? (jak np ja bo mam frajdę z produktów hand made).
    To jest dobre pytanie ...
    Przede wszystkim jaki to jest " mały" domek...?moim zdaniem to raczej pompą ciepła w praktycznie każdym przypadku ...
    A jeżeli chodzi o rozwiązania hand made to ja cały czas nad czymś tam pracuję w wolnych chwilach i jak jest jakaś wolna gotówka bo w brew pozorom to dość kosztowne hobby ...
    Aktualnie na garażu jest rekuperator w którym glikol przenosi energię z wyrzutni na czerpnię,te same wymienniki są jednocześnie chłodnicą GGWC i nagrzewnicą zasilaną z kolektora słonecznego ...,takie 3w1 ...
    Powoli robi się taka mikro pompa ciepła do układu wentylacji być może połączę ją z tym rekuperatorem i będzie 4w1 ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  7. #1407

    Domyślnie

    jasiek71, mam pytanie o twój dach z "kolektorem powietrznym". Jak dobrze pamiętam to zbierasz ciepło ze szczeliny wentylacyjnej pod blachodachówką?
    skąd jest pobierane powietrze, z zewnątrz czy z poddasza? Czy pod blachą masz deskowanie czy membranę?
    Jestem na etapie projektu i chcę różne rzeczy zaplanować bo później może być kiepsko. Myślę też o wentylacji hybrydowej / wyporowej z RŚS i GMC + GWC żwirowy i rurowy (pod domem) w układzie szeregowym z możliwością ich rozpięcia. Ale o konsultację w temacie wentylacji poproszę w wątku nydar`a.

  8. #1408
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał Adamix Zobacz post
    jasiek71, mam pytanie o twój dach z "kolektorem powietrznym". Jak dobrze pamiętam to zbierasz ciepło ze szczeliny wentylacyjnej pod blachodachówką?
    skąd jest pobierane powietrze, z zewnątrz czy z poddasza? Czy pod blachą masz deskowanie czy membranę?
    Jestem na etapie projektu i chcę różne rzeczy zaplanować bo później może być kiepsko. Myślę też o wentylacji hybrydowej / wyporowej z RŚS i GMC + GWC żwirowy i rurowy (pod domem) w układzie szeregowym z możliwością ich rozpięcia. Ale o konsultację w temacie wentylacji poproszę w wątku nydar`a.
    Jak jesteś na etapie projektu to zaplanuj sobie pod pompę ciepła a całą resztę olej ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  9. #1409

    Domyślnie

    A ja właśnie kupiłem na testy chłodnicę z seicento i z wiosną zabieram się do dachowca.

  10. #1410
    STAŁY BYWALEC (min. 300)
    zibuch

    Zarejestrowany
    Aug 2014
    Skąd
    Kolbudy
    Kod pocztowy
    83-050
    Posty
    464

    Domyślnie

    jasiek, ja wiem, że jesteś zdania, żeby dawać pompę ciepła gadaliśmy o tym, ja to liczyłem z 3x i za każdym razem wychodzi mi, że się nie opłaca . Gdybym nie robił na kredyt (cena x2), albo pompa była tańsza o połowę albo nie planował kominka, który "przy okazji" dostarczy tanie kWh ((chociaż jeden z warunków) to może inaczej by wyszło.

    Ale nie odpowiedziałeś na pytanie, jakbyś budował od nowa to co by było? Czy mam rozumieć z powyższego, że odpowiedź to: GGWC + reku + dachowiec w jednym i do tego PC.

    Cytat Napisał jasiek71 Zobacz post
    .
    Aktualnie na garażu jest rekuperator w którym glikol przenosi energię z wyrzutni na czerpnię,te same wymienniki są jednocześnie chłodnicą GGWC i nagrzewnicą zasilaną z kolektora słonecznego ...,takie 3w1 ...
    Powoli robi się taka mikro pompa ciepła do układu wentylacji być może połączę ją z tym rekuperatorem i będzie 4w1 ...
    I Ty mi mówisz, żeby nie kombinować i zrobić prosto

    Próbuję rozrysować Twój układ w głowie i coś mi nie pasuje. 2 wymienniki spięte na czerpni i wyrzutni, ten na czerpni jest jednocześnie chłodnicą GGWC (dodatkowa pompka). Czy ten na wyrzutni jest tak zlokalizowany, że mucha na niego z dachowca (dodatkowy wentyl) i z wyrzutni? Tego ostatniego wymiennika nie mogę wpasować. Czy może jest trzeci do dachowca? Rozumiem, że masz to wszystko na jednym obiegu i w zależności od potrzeby sterownik włącza odpowiednią pompę

    Ja chciałem zrobić tak, żeby na czerpni dachowca dać wymienni, żeby on ładował energię w ścianę a w lato CWU. Chciałem dawać drugą czerpnię i trójnik. Dlaczego tak, bo jak powietrze przejdzie przez ten wymiennik to na pewno będzie jeszcze na tyle ciepłe, żeby je ciągnąć do domu. Ale może rzeczywiście łatwiej będzie spiąć to glikolem. Muszę pomyśleć bo przecież musimy mieć proste rozwiązania
    Ostatnio edytowane przez zibuch ; 02-03-2016 o 06:54

  11. #1411
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Jak bym budował od nową to była by gruntowa pompa ciepła ,wentylacja mechaniczna z rekuperatorem i chłodnicą glikolową połączoną do DZ pompy i tyle ...
    Dom parterowy i na bank z klocków styropianowych , o grubości 25-30cm ( TH - 250, TH - 300 ), okna podstawowe byłe szczelne , żadnych nadmiernych izolacji i innych pierdoł co to niby poprawiają parametry budynku ...
    Oczywiście mocno zagęszczona podłogówka do tego ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  12. #1412
    OLIMP FORUM - oświecona góra rankingu... Avatar Myjk
    Zarejestrowany
    Aug 2013
    Skąd
    WAW
    Posty
    5.058

    Domyślnie

    Cytat Napisał jasiek71 Zobacz post
    Jak bym budował od nową to była by gruntowa pompa ciepła ,wentylacja mechaniczna z rekuperatorem i chłodnicą glikolową połączoną do DZ pompy i tyle
    Ja idę krok dalej i zamiast podłączać chłodnicę do DZ, gdzie jest stosunkowo mało "mocy" chłodniczej, przepompuję chłód do zbiornika wody lodowej (jednocześnie grzejąc CWU i ew. basen ogrodowy co wyeliminuje konieczność przewalania energii pomiędzy CWU/basenem a DZ i abarot na chłodzenie), dzięki czemu uzyskam na chłodnicy około 5sC (średnio szacuję 8sC) a nie jak z gruntu 17-20sC i około 60kWh chłodu/doba (przy zbiorniku 1m3). Oczywiście nadal jeszcze się waham, czy aż tyle tego chłodu będzie potrzebne dla mojego domu.
    Dziennik Budowy
    *Dom: 190m2 (ogrzewane) + 55m2 (garaż+pom.gosp.) OZC CO 6,5kW dla -20@22oC | 10MWh/rok
    *PC G-G APIC 9kW z GWC spiralnym 500m2 PE40 5x150mb ~12kW
    *Fotowoltaika 10kWp SunEarth 325Wp, 3 połacie ESW, z falownikiem Fronius 8.2 3F
    *Stan: Meblowanie

  13. #1413
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał Myjk Zobacz post
    Ja idę krok dalej i zamiast podłączać chłodnicę do DZ, gdzie jest stosunkowo mało "mocy" chłodniczej, przepompuję chłód do zbiornika wody lodowej (jednocześnie grzejąc CWU i ew. basen ogrodowy co wyeliminuje konieczność przewalania energii pomiędzy CWU/basenem a DZ i abarot na chłodzenie), dzięki czemu uzyskam na chłodnicy około 5sC (średnio szacuję 8sC) a nie jak z gruntu 17-20sC i około 60kWh chłodu/doba (przy zbiorniku 1m3). Oczywiście nadal jeszcze się waham, czy aż tyle tego chłodu będzie potrzebne dla mojego domu.
    Znaczy się że będziesz grzał na siłę basen pompą ciepła aby chłodzić dom ...?
    Po kilku dniach wymiana wody w basenie na zimną co by COP poprawić ...?

    DZ od pompy gruntowej ma znaczną moc chłodniczą , znacznie większą niż potrzeba w domu ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  14. #1414
    OLIMP FORUM - oświecona góra rankingu... Avatar Myjk
    Zarejestrowany
    Aug 2013
    Skąd
    WAW
    Posty
    5.058

    Domyślnie

    Skoro twierdzisz, że sam DZ wystarczy, to czemu dodatkowy zrzut ciepła w postaci basenu (gdzie ciepła nigdy za wiele, szczególnie gdy dzieci cały dzień mają w nim spędzać) ma być nagle "problematyczny"? Poza tym nie będę basenu grzał "na siłę" ani nie będę wymieniać w nim wody, bo zawsze ew. ciepło z domu będę mógł pompować jeszcze w CWU a potem także w grunt. W tym rzecz, że podobnego chwytu nie wykonam gdy nagrzewnicę podłączy się "pasywnie" do DZ. Nie ma też nad tym żadnej kontroli. Dmucha takim chłodem jaki jest akurat w DZ. Inna sprawa, że basen będzie miał powierzchnię 24m2 i będzie mieścić 36m3 wody... Co do mocy DZ to bym się spierał, bo to zależy od potrzeb konkretnego budynku, tego jak budynek jest używany (czy się zacienia okna, czy się zamyka drzwi tarasowe, etc.). Ja po prostu nie chcę się ograniczać.
    Ostatnio edytowane przez Myjk ; 02-03-2016 o 08:25
    Dziennik Budowy
    *Dom: 190m2 (ogrzewane) + 55m2 (garaż+pom.gosp.) OZC CO 6,5kW dla -20@22oC | 10MWh/rok
    *PC G-G APIC 9kW z GWC spiralnym 500m2 PE40 5x150mb ~12kW
    *Fotowoltaika 10kWp SunEarth 325Wp, 3 połacie ESW, z falownikiem Fronius 8.2 3F
    *Stan: Meblowanie

  15. #1415
    FORUMOWICZ to brzmi dumnie (min. 100)
    dlt7

    Zarejestrowany
    May 2012
    Skąd
    Lublin i okolice
    Posty
    149

    Domyślnie

    Cytat Napisał jasiek71 Zobacz post
    Jak bym budował od nową to była by gruntowa pompa ciepła ,wentylacja mechaniczna z rekuperatorem i chłodnicą glikolową połączoną do DZ pompy i tyle ...
    Dom parterowy i na bank z klocków styropianowych , o grubości 25-30cm ( TH - 250, TH - 300 ), okna podstawowe byłe szczelne , żadnych nadmiernych izolacji i innych pierdoł co to niby poprawiają parametry budynku ...
    Oczywiście mocno zagęszczona podłogówka do tego ...
    A nie kable? Pogodziłeś się Jaśku z PC? Chyba coś przegapiłem...

    http://forum.muratordom.pl/showthrea...=1#post7086031
    OK nadrobiłem zaległości.
    Ostatnio edytowane przez dlt7 ; 03-03-2016 o 08:06 Powód: Lektura forum

  16. #1416

    Domyślnie

    Chcę dopytać o dachowiec - nie zdaje egzaminu? Czy po prostu lubisz eksperymentować w nieskończoność?

  17. #1417
    Lider FORUM (min. 2800)
    karolek75

    Zarejestrowany
    Apr 2013
    Skąd
    Okolice Bydgoszczy
    Posty
    3.039

    Domyślnie

    Cytat Napisał Myjk Zobacz post
    Ja idę krok dalej i zamiast podłączać chłodnicę do DZ, gdzie jest stosunkowo mało "mocy" chłodniczej, przepompuję chłód do zbiornika wody lodowej (jednocześnie grzejąc CWU i ew. basen ogrodowy co wyeliminuje konieczność przewalania energii pomiędzy CWU/basenem a DZ i abarot na chłodzenie), dzięki czemu uzyskam na chłodnicy około 5sC (średnio szacuję 8sC) a nie jak z gruntu 17-20sC i około 60kWh chłodu/doba (przy zbiorniku 1m3). Oczywiście nadal jeszcze się waham, czy aż tyle tego chłodu będzie potrzebne dla mojego domu.
    PRzy odwiertach tej "mocy chłodniczej" bedzie wiecej.
    Zmodyfikowany biedadomek Z162: 146m2, w dachu celuloza do kalenicy 40cm - 65 kg/m3. 16XPS/20PF/17styro/8posadzki. Silka 18/12+33cm styro. GWC 50m, WMG+RSŚ+GMC by nydar. . PC Ecopol 5.9kW, DZ 2x74m. OZC by asolt 39kWh/m2, obciazenie 3.7 kW
    n50=0,38
    1 rok: 12.2015-12.2016 CO 919 kWh czyli ca 25 kWh/m2 ???
    2 sezon: 09.2016-05.2017 CO 786 kWh czyli ca 22 kWh/m2 ??? Temp dol +1.5K

  18. #1418
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał Myjk Zobacz post
    Skoro twierdzisz, że sam DZ wystarczy, to czemu dodatkowy zrzut ciepła w postaci basenu (gdzie ciepła nigdy za wiele, szczególnie gdy dzieci cały dzień mają w nim spędzać) ma być nagle "problematyczny"? Poza tym nie będę basenu grzał "na siłę" ani nie będę wymieniać w nim wody, bo zawsze ew. ciepło z domu będę mógł pompować jeszcze w CWU a potem także w grunt. W tym rzecz, że podobnego chwytu nie wykonam gdy nagrzewnicę podłączy się "pasywnie" do DZ. Nie ma też nad tym żadnej kontroli. Dmucha takim chłodem jaki jest akurat w DZ. Inna sprawa, że basen będzie miał powierzchnię 24m2 i będzie mieścić 36m3 wody... Co do mocy DZ to bym się spierał, bo to zależy od potrzeb konkretnego budynku, tego jak budynek jest używany (czy się zacienia okna, czy się zamyka drzwi tarasowe, etc.). Ja po prostu nie chcę się ograniczać.
    Ok...
    Po prostu przyjąłem że " basen ogrodowy" to to tak 3-6m3 a nie 36m3 ...
    Co kto lubi ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  19. #1419
    REKORDZISTA FORUM (10 tysięcy postów!)
    jasiek71

    Zarejestrowany
    May 2011
    Kod pocztowy
    23-407
    Posty
    12.461

    Domyślnie

    Cytat Napisał CodeSnipper Zobacz post
    Chcę dopytać o dachowiec - nie zdaje egzaminu? Czy po prostu lubisz eksperymentować w nieskończoność?
    Ja muszę cały czas coś budować i wymyślać ...
    Taką moją natura ...
    Takie kolektory zdają egzamin tyle że trzeba wiedzieć jak je optymalnie wykorzystać ...
    Od tamtego sezonu leży u mnie taka napoczęta konstrukcja która docelowo ma być zadaszeniem i podgrzewaczem do takiego basenu ogrodowego o średnicy 3,2m ...
    Postarał się ją dokończyć przed tymi wakacjami ...
    Chałupa 154m2 z klocków styropianowych U-0,28, podłoga 15cm, dach ok 30cm wełny, bez izolacji fundamentów, okna zwykłe dwu szybowe, ogrzewanie kable Elektra 10,6kw, GWC rurowe,reku, fotowoltaika w ciągłej rozbudowie obecnie ok 5kWp off gird , magazyn li-ion 23kWh...

  20. #1420
    OLIMP FORUM - oświecona góra rankingu... Avatar Myjk
    Zarejestrowany
    Aug 2013
    Skąd
    WAW
    Posty
    5.058

    Domyślnie

    Cytat Napisał jasiek71 Zobacz post
    Ok...
    Po prostu przyjąłem że " basen ogrodowy" to to tak 3-6m3 a nie 36m3 ...
    Co kto lubi ...
    Co nie zmienia faktu, że nawet gdyby nie było basenu, to zdecydowanie więcej chłodu da się wyssać z DZ (szczególnie że po drodze jeszcze CWU grzać wypada) przy pomocy PC niż z tego samego DZ pasywnie. I pomimo, że patenty z wyciąganiem ciepła z połaci itd. mają swój sens i powiedzmy "urok", to jednak ostatecznie stwierdziłem że mając PC do CO lepiej to ciepło na rzecz CWU/basenu wyciągnąć z domu siłą rzeczy go wydajnie chłodząc.
    Dziennik Budowy
    *Dom: 190m2 (ogrzewane) + 55m2 (garaż+pom.gosp.) OZC CO 6,5kW dla -20@22oC | 10MWh/rok
    *PC G-G APIC 9kW z GWC spiralnym 500m2 PE40 5x150mb ~12kW
    *Fotowoltaika 10kWp SunEarth 325Wp, 3 połacie ESW, z falownikiem Fronius 8.2 3F
    *Stan: Meblowanie

Strona 71 z 119

Tagi dla tego tematu

Zwiń / Rozwiń Uprawnienia

  • Nie możesz zakładać nowych tematów
  • Nie możesz pisać wiadomości
  • Nie możesz dodawać załączników
  • Nie możesz edytować swoich postów
  •  
  • BB Code jest aktywny(e)
  • Emotikonyaktywny(e)
  • [IMG] kod jest aktywny(e)
  • [VIDEO] code is aktywny(e)
  • HTML kod jest wyłączony