stiff
16-08-2005, 20:46
Dla wszystkich którzy podobnie jak ja na początku nie wiedzieli o czym się tu rozmawia :lol: mały pomocnik ,jeśli ktoś ma coś do doklejenia - chętnie dopiszę .
ABISYNKA
Inaczej studnia abisyńska, studnia wkręcana; studnia wykonywana przez wkręcanie w grunt rury zakończonej stożkowatym ostrzem. Pobieranie wody następuje przez pompowanie ręczną dźwignią, co powoduje ruch tłoka i podniesienie słupa wody. Abisynka może pobierać wodę z głębokości 3 – 7 m. Nazwa pochodzi od Abisynii, gdzie w czasie wojny w 1868 r. Anglicy zastosowali tego typu studnie.
ABS (AKRYL BUTADIEN STYREN)
Tworzywo sztuczne, o własnościach podobnych do udoskonalonego polistyrenu, powszechnie stosowane w technice instalacyjnej.
ADHEZJA
Siła wiązania pomiędzy produktem uszczelniającym lub klejem a powierzchnią. Brak adhezji oznacza, że przy rozrywaniu złącza uszczelniacz lub klej odkleja się od podłoża.
AKUMULACYJNOŚĆ CIEPLNA ŚCIAN
Zdolność do magazynowania (akumulowania) ciepła i oddawania go w momencie, gdy pomieszczenie się wychładza.
AMPER
Jednostka natężenia prądu elektrycznego.
ANEMOSTAT
Nasada kończąca wentylacyjne urządzenie nawiewne, przeznaczona do równomiernego (przestrzennego lub kierunkowego) rozprowadzania nawiewanego strumienia powietrza.
ANTRESOLA
Niskie pomieszczenie mieszkalne lub użytkowe wydzielone z górnej części kondygnacji, najczęściej parteru, nie stanowiące jednak kondygnacji budynku. Po raz pierwszy pojawiła się w renesansowych pałacach jako odmiana MEZZANINA, z którym bywa mylona (mezzanino, w przeciwieństwie antresoli stanowi odrębną kondygnację).
APROBATA TECHNICZNA
Pozytywna ocena techniczna wyrobu, stwierdzająca jego przydatność do stosowania w budownictwie. Decyzje dopuszczenia do stosowania materiałów i wyrobów budowlanych wydawane są w Instytucie Techniki Budowlanej w trybie zgodnym z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19.12.1994 r. w sprawie aprobat technicznych i kryteriów technicznych dotyczących wyrobów budowlanych (Dz.U. nr 10 z 1995 r.).
ARMATURA (OSPRZĘT)
Wyposażenie rurociągów instalacyjnych (wodociągów, gazociągów, rur kanalizacyjnych i grzewczych), na które składają się zawory, kurki, zasuwy, baterie i inne.
ASFALTY
Jeden z rodzajów lepiszczy bitumicznych. Za względu na pochodzenie rozróżnia się asfalty ponaftowe, które są pozostałością po destylacji ropy naftowej i asfalty naturalne (stosowane głównie jak cenny dodatek do asfaltów ponaftowych). Asfalty stosuje się do produkcji płynnych materiałów izolacyjnych (emulsje, pasty emulsyjne, roztwory, kity uszczelniające, lepiki i masy asfaltowe), pap (izolacyjnych, podkładowych, wierzchniego krycia) i pokryć dachowych (bitumicznych płyt i dachówek).
AUDYT ENERGETYCZNY
Opracowanie określające zakres i parametry techniczne oraz ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego rozwiązania, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiące jednocześnie założenia dla projektu budowlanego.
AUTOKLAW
Szczelnie zamykany kocioł do przeprowadzania procesów fizycznych i chemicznych (m.in. do sterylizacji narzędzi chirurgicznych) przy podwyższonym ciśnieniu i temperaturze. W budownictwie używa się go do impregnacji drewna budowlanego metodami wgłębnymi.
BAKTERIOSTATYCZNOŚĆ
Własność materiału polegająca na hamowaniu rozwoju bakterii.
BARIERA ANTYDYFUZYJNA
Cienka powłoka metalowa (najczęściej z aluminium), którą powlekane są z rury z tworzyw sztucznych. Zapobiega to dyfuzji (przenikaniu) gazów – ze szczególnym uwzględnieniem tlenu i dwutlenku węgla – do wnętrza rury.
BARWICE
Wady drewna polegające na zmianie jego zabarwienia na kolor sinoniebieski aż do czarnego, wywołane przez pasożytnicze grzyby; najczęściej występująca barwica to SINIZNA.
BEDNARKA
Taśma stalowa, rzadziej miedziana, walcowana na gorąco, stosowana jako element konstrukcyjny (służy jako zbrojenie m.in. w stropach i nadprożach typu Kleina).
BELKA STROPOWA
Element konstrukcji dachowej tworzący konstrukcję stopu, jednocześnie łączący parę przeciwległych krokwi i płatwi.
BETON
Tworzywo otrzymywane w wyniku wiązania i twardnienia mieszanki betonowej (mieszaniny spoiwa - najczęściej cementu, kruszywa, wody i odpowiednich domieszek). Betony w zależności od gęstości pozornej dzieli się na: lekkie (gęstość pozorna poniżej 1800 kg/m3), zwykłe (od 1800 do 2600 kg/m3), ciężkie (powyżej 2600 kg/m3).
BEZPIECZNA WARTOŚĆ PRĄDU
Wartość, która nie powoduje uszkodzenia połączeń i przewodów.
BEZPIECZNIK TOPIKOWY
("korek") Zabezpieczenie instalacji elektrycznej przed zwarciami i przeciążeniami. Bezpiecznik składa się z wkładki, w której umieszczone są dwa druciki (topiki). Topiki ulegają stopieniu, kiedy przepływa przez nie prąd natężeniu wyższym niż wytrzymałości topików. Kiedy stopią się oba topiki, przerywany jest dopływ prądu (bezpiecznik się "stopił").
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA
Patrz BSO
BEZWŁADNOŚĆ CIEPLNA
Właściwość materiału (instalacji) polegająca na „zapamiętywaniu” bieżących parametrów cieplnych. W praktyce oznacza, że przyjmowanie ciepła nie rozpoczyna się od razu po jego dostarczeniu (co sprowadza się do długiego okresu, kiedy mimo dostarczania ciepła temperatura pozostaje bez zmian) albo magazynowanie ciepła i nie oddawanie go, mimo, że przestało być dostarczane.
BIOKOROZJA
Patrz KOROZJA BIOLOGICZNA
BIOMASA
Substancja organiczna powstała w wyniku procesów fotosyntezy (rośliny). Biomasa staje się cennym surowcem grzewczym (jest przykładem źródła energii odnawialnej).W praktyce stosowane są wierzba (tzw. energetyczna), siano, słoma; a także rośliny dwuliścienne – ślazowiec pensylwański, słonecznik bulwiasty i rdest sachaliński oraz trawy z rodzaju miskant.
BIOPREPARATY
Preparaty zawierające szczepy mikroorganizmów "pracujących" w stopniu tlenowym oczyszczalni przydomowych oraz substancje wzmagające ich rozwój. Biopreparat może też zawierać substancje blokujące rozwój innych mikroorganizmów.
BITUMICZNE DACHÓWKI
Inaczej GONT BITUMICZNY, PAPOWY. Jest to jeden z typów pokryć bitumicznych, to odpowiednio uformowane pasy papy asfaltowej, wycięte tak, by po ułożeniu pokrycie wyglądem przypominało dachówkę, gont drewniany, pokrycie z blachy ułożone w łuskę itp.
BITUMICZNE LEPISZCZA
Materiały wiążące pochodzenia organicznego, które zmieniają konsystencję dzięki zjawiskom fizycznym, nie zaś – jak np. beton – chemicznym. Rozróżnia się lepiszcza smołowe i asfaltowe, w budownictwie stosuje się głównie asfaltowe.
BITUMICZNE PŁYTY FALISTE
Rodzaj bitumicznego pokrycia dachowego. Płyty otrzymuje się przez nasycenie masą asfaltową osnowy z włókien celulozowych lub organicznych. Osnowie nadaje się kształt fali w procesie walcowania (zafalowania). Mogą służyć nie tylko jako pokrycie, lecz także jako podkład pod dachówki ceramiczne i cementowe.
BITUMICZNE SUBSTANCJE
Inaczej BITUMINY, kopalne węglowodory powstałe w wyniku długotrwałych procesów geologicznych, prawdopodobnie przez osadzanie się szczątków roślinnych i zwierzęcych na dnie mórz. Należą do podstawowych surowców energetycznych i chemicznych. Głównymi przedstawicielami bituminów są ropa naftowa, gaz ziemny oraz lepiszcza bitumiczne. W budownictwie stosuje się te ostatnie – smołę i asfalty.
BITUMY
Patrz BITUMICZNE SUBSTANCJE
BLACHA
Wyrób hutniczy ze stali lub metali nieżelaznych, otrzymywany przez walcowanie na gorąco (blachy grube) lub zimno.
BLACHA OCYNKOWANA
Cienka blacha ze stali niestopowej, konstrukcyjnej, powstała przez obustronne polewanie (kąpiel) ciekłym cynkiem. Jest odporna na działanie czynników atmosferycznych, stosowana na pokrycia dachów, gzymsów, parapetów i do produkcji rynien dachowych.
BLACHA PROFILOWANA
Falista, trapezowa - cienka blacha wygięta w kształcie równoległych wybrzuszeń (fal lub trapezów), które mają na celu usztywnienie arkusza. W budownictwie stosuje się ją głównie na pokrycia dachowe i elewacje.
BLACHARSTWO
Dział technologii przemysłowej i rzemiosło obejmujące wytwarzanie i obróbkę przedmiotów z cienkich blach. W budowie dachów blacharstwo obejmuje układanie pokryć z blachy (stalowej, aluminiowej, miedzianej i cynkowej), blacharze wykonują też obróbki blacharskie i rynny metalowe.
BLOWER DOOR
Patrz TEST "BLOWER DOOR"
BRYKIETY
Produkt wytwarzany w procesie ciśnieniowego sprasowania odpadów drewnianych, słomy żółtej i szarej, zrębków wierzby energetycznej. Ma postać walcowatych brył (ok. 10 - 15 cm długości i ok. 5 cm średnicy).
BSO
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA, dawniej nazywany systemem lekkim mokrym.
BZT
(BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE NA TLEN). Podstawowy wskaźnik zanieczyszczenia wód/ składu ścieków. Mówi o ilości substancji organicznej zawartej w wodzie/ściekach. Określa ilość tlenu zużywanego przez mikroorganizmy do utlenienia w określonym czasie substancji organicznych i niektórych nieorganicznych zawartych w ściekach. Wartość BZT podawana jest w mg O2/dm3. Im większa wartość BZT, tym większe zanieczyszczenie substancjami organicznymi. BZT jest istotnym parametrem w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Oczyszczalnia może dobrze pracować tylko do pewnej wysokości BZT (wskaźnik ten jest podawany dla każdego modelu oczyszczalni). Skuteczność oczyszczalni mierzy się przez stopień redukcji BZT. Wskaźnik BZT jest też określony przy wprowadzeniu ścieków do odbiornika.
CEBERTYZACJA
Inaczej ELEKTROPETRYFIKACJA. Jest to metoda zeskalania gruntów. Polega na sztucznym wzmacnianiu i uszczelnianiu gruntu zastrzykami zawiesin cementowych, roztworów szkła wodnego i chlorku wapnia. Opiera się na wykorzystywaniu zjawisk elektrokinetycznych - przepływający przez grunt prąd elektryczny powoduje przenikanie roztworu w pory gruntu.
CERTYFIKAT ICHPW
Oznacza że coś jest bezpieczne ekologicznie (znak bezpieczeństwa ekologicznego), z takim znakiem można montować kocioł w rejonach ekologicznie chronionych.
CHZT
(CHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE NA TLEN) Wskaźnik określający ilość tlenu potrzebną do chemicznego utlenienia materii organicznej jednak w tym przypadku bez udziału organizmów żywych. Wartość ChZT podawana jest w mg O2/dm3. Im większa wartość ChZT, tym większe zanieczyszczenie substancjami organicznymi.
CIĄG
Grawitacyjny przepływ powietrza powstały dzięki różnicy ciśnień między spodem i wylotem przewodu (wentylacyjnego, spalinowego). Różnica ciśnień wynika z różnicy gęstości między gazami płynącymi przewodem (powietrze, spaliny) a powietrzem zewnętrznym.
CIEPŁO ODPADOWE
Ciepło powstające podczas pracy urządzeń elektrycznych, przygotowywania posiłków, ciepłej wody czy ciepło emitowane przez ciało ludzkie. Pojęcie ciepła odpadowego związane jest z koncepcją domu pasywnego. Zobacz hasło - dom pasywny.
CIĘŻAR WŁAŚCIWY
Potocznie nazywany gęstością. Jest to waga materiału podzielona przez jednostkę objętości podawana najczęściej w [g/cm3].
CIŚNIENIE CZĄSTKOWE PARY
Patrz PRĘŻNOŚĆ PARY WODNEJ
CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE
Ciśnienie, pod którym medium (woda lub gaz) wpływa do instalacji z sieci.
CZAS PEŁNEGO UTWARDZANIA
Czas, w którym szczeliwo przechodzi z formy plastycznej (mokrej) do elastycznej (stałej) w całym swoim przekroju i uzyskuje swoją pełną wytrzymałość.CZERPNIA Element wentylacji mechanicznej, którego zadaniem jest pobieranie powietrza zewnętrznego.
CZOPUCH
Element łączący komin z kotłem.
CZWÓRNIK
Kształtka umożliwiająca łączenie i zmianę kierunku czterech rur.
CZWÓRNIK RÓŻNOPŁASZCZYZNOWY
Czwórnik umożliwiający łączenie rur w różnych płaszczyznach
CZYSZCZAK (REWIZJA)
Kształtka w postaci krótkiego odcinka rury z bocznym otworem nakrytym pokrywką mocowaną na śruby. Czyszczak jest włączany w rury kanalizacyjne (sanitarne bądź rynny) i służy do łatwego badania i czyszczenia rury.DACH Część budynku ograniczająca go od góry, zabezpieczająca przed stratami ciepła, opadami atmosferycznymi, słońcem i wiatrem oraz przenosząca obciążenia wiatrem i śniegiem. Składa się z konstrukcji nośnej i pokrycia.
DACH CZTEROPOŁACIOWY
Patrz DACH CZTEROSPADOWY
DACH CZTEROSPADOWY
Rodzaj dachu stromego. Konstrukcja dachu tworzy cztery połacie. Główne połacie dachu nawiązują do dachu dwuspadowego; jedynie szczyty dachu są ścięte tworząc dodatkowe połacie i eliminując ściany szczytowe.
DACH DWUSPADOWY (DWUPOŁACIOWY)
Najpopularniejszy typ dachu stromego. Dwie pełne, skośne połacie dachu tworzą ostrokątne szczyty w obrębie poddasza. Zależnie od kąta spadku połacie mogą tworzyć poddasze użytkowe lub nieużytkowe.
DACH JEDNOPOŁACIOWY
Patrz DACH JEDNOSPADOWY
DACH JEDNOSPADOWY (PULPITOWY)
Rodzaj dachu stromego. Jest to dach o jednej skośnej połaci, zbudowany podobnie jak dach płaski, ale ze spadkiem. Różni się tym, że ma osobną konstrukcję dla stropu i dla dachu.
DACH KLESZCZOWO-JĘTKOWY
Patrz KLESZCZOWO-JĘTKOWY DACH
DACH MANSARDOWY
Rodzaj dachu stromego. Nawiązuje do dachu dwuspadowego, w którym każda z połaci została załamana pod innym kątem spadku. Stosowany głównie na poddaszach użytkowych.
DACH NACZÓŁKOWY
Rodzaj dachu stromego. Dach dwuspadowy o ściętych narożnikach, tworzących naczółki. Zależnie od kąta nachylenia może tworzyć poddasze użytkowe lub nieużytkowe.
DACH NAMIOTOWY
Rodzaj dachu stromego. Swoim wyglądem bardziej przypomina piramidę niż namiot. Stosowany jest na budynkach o rzucie kwadratu, w związku z czym wszystkie cztery połacie dachu są równe.
DACH PULPITOWY
Patrz DACH JEDNOSPADOWY
DACH PŁASKI
Dach o nachyleniu połaci od 2° do 15° (3,5% do 26,7%).
DACH PŁATWIOWO-KLESZCZOWY
Patrz PŁATWIOWO-KLESZCZOWY DACH
DACH WIELOPOŁACIOWY
Inaczej WIELOSPADOWY. Dach o krzyżujących się połaciach. Utworzony jest poprzez skrzyżowanie się dwu lub więcej dachów o różnym rozwiązaniu (trapezowych, trójkątnych), które łączą się ze sobą wzdłuż krawędzi poziomych (w kalenicach) i ukośnych, gdzie umieszcza się ukośne krokwie.
DACH WIELOSPADOWY
Patrz DACH WIELOPOŁACIOWY
DACH WIESZAROWY
Dachy wieszarowe stosowane są wówczas, gdy między ścianami zewnętrznymi nie ma podpór pośrednich, na których można oprzeć słupy konstrukcji dachowej. Jeżeli rozpiętość dachu mieści się w granicach 6-8m stosuje się rozwiązanie jednowieszakowe. Jeżeli rozpiętość wynosi 8-10m stosuje się rozwiązanie jednowieszakowe z krzyżulcami. Rozpiętość dachu przekraczająca 10-12m wymaga zastosowania konstrukcji dwuwieszakowej.
DACH ZIELONY (DACH ODWRÓCONY)
Dach o niewielkim stopniu nachylenia o wierzchniej warstwie obsadzonej roślinnością. Nazwa dach odwrócony wynika z faktu odmiennego niż tradycyjny układu warstw - bezpośrednio na płycie nośnej dachu umieszczone jest pokrycie (izolacja przeciwwilgociowa), a dopiero na nim pozostałe warstwy dachu (płyta konstrukcyjna, warstwy uszczelniające, niewrażliwa na wilgoć termoizolacja, warstwa drenująca, warstwa filtrująca i podłoże pod nasadzenia roślin).
DACHÓWKA
Płytka wypalana z gliny (dachówka ceramiczna) lub wyrabiana z mieszaniny cementowo-piaskowej (dachówka cementowa), stosowana jako pokrycie dachowe.
DACHÓWKA MARSYLSKA
Jeden z typów DACHÓWKI ZAKŁADKOWEJ, pierwsza dachówka tego rodzaju produkowana przemysłowo. Charakteryzują ją dwa podłużne wyżłobienia.
DEFOSFATACJA
Biochemiczny lub fizykochemiczny proces usuwania związków fosforu ze ścieków komunalnych. Defosfatacja może przebiegać poprzez wykorzystanie fosforu przez bakterie Acinobacter do procesów życiowych lub koagulację solami glinu lub żelaza i filtrację.
DEKARSTWO
Rzemiosło budowlane zajmujące się techniką krycia dachów.
DEZYNFEKCJA
Procesy fizyczne i chemiczne polegające na usunięciu z wody wszelkich form organizmów - wirusów, bakterii, glonów i pierwotniaków. Dezynfekcja chemiczna prowadzona jest związkami chloru (podchloryn sodu, dwutlenek chloru) lub za pomocą ozonu, zaś dezynfekcja fizyczna - głównie za pomocą lamp UV.
DOKUMENT ODNIESIENIA
W systemach oceny zgodności wyrobów (procedura dopuszczania wyrobów do obrotu) – Polska Norma lub aprobata techniczna.
DOM PASYWNY
Koncepcja domu pasywnego powstała mniej więcej przed 20 laty. Opiera się ona na idei stworzenia domu tak doskonale zaizolowanego termicznie, by do jego ogrzania wystarczyło ciepło odpadowe. Zobacz hasło – ciepło odpadowe.
DRENAŻ OPASKOWY
Instalacja z rur perforowanych (z otworami) ułożona wokół budynku na poziomie fundamentów, której zadaniem jest odprowadzenie wody gruntowej napływającej w kierunku budynku.
DRENAŻ ROZSĄCZAJĄCY
Sieć przewodów, zwykle perferowanych na całej długości, które powoli rozprowadzają w gruncie wodę lub oczyszczone ścieki.
DREWNO KLEJONE
Wykonywane jest z cienkich warstw drewna, które sklejane są w podwyższonej temperaturze pod ciśnieniem. Jest bardziej wytrzymałe od drewna litego, dlatego wykonywane z niego elementy mogą mieć mniejsze kształty.
DWUZŁĄCZKA
Złączka pozwalająca na połączenie dwóch rur zakończonych gwintem (rury mogą mieć dowolne średnice).
DYFUZJA
Przenikanie cząsteczek jednej substancji w obręb drugiej (przy bezpośrednim ich zetknięciu) spowodowane bezładnym ruchem cieplnym cząsteczek.
DYLATACJA
Patrz SZCZELINA DYLATACYJNA
DYM
Cząstki stałe (np. sadza) powstające podczas spalania.
DŹWIĘKI MATERIAŁOWE
Dźwięki przenoszone przez materiały, np. na skutek uderzeń.
DŹWIĘKI POWIETRZNE
To dźwięki rozmowy, radia, telewizji, urządzeń akustycznych.
DŹWIĘKOCHŁONNE MATERIAŁY
Materiały stosowane w charakterze składników, które pochłaniają energię fali dźwiękowej padającej, przez co zmniejsza się energia fali odbitej.
DŹWIĘKOCHŁONNE WYROBY
Są wyrobami z materiału dźwiękochłonnego, często o specjalnie wykończonej powierzchni, które można stosować bezpośrednio na suficie, ścianie lub podłodze. Przykłady: płyty z wełny mineralnej, wiórkowe, pilśniowe miękkie, z elastycznych pianek PUR, tynki akustyczne.
DŹWIĘKOCHŁONNOŚĆ MATERIAŁU
Inaczej POCHŁANIALNOŚĆ AKUSTYCZNA. Zdolność materiału do zamiany energii dźwięku na ciepło w porowatej strukturze materiału, na który padają dźwięki. Najlepszą dźwiękochłonność wykazuje materiał, który jest elastyczny i przepuszcza powietrze, np. wełna mineralna, pianka PUR o porach otwartych.
DŹWIGAR
Element konstrukcyjny poziomy lub pochyły, przenoszący na podpory obciążenia działające prostopadle do jego osi wzdłużnej. Dźwigary stosuje się w konstrukcjach budynków (dźwigar stropowy), mostów (dźwigar mostowy); mogą być drewniane, metalowe, żelbetowe i z betonu sprężonego. W dachach dźwigary stosuje się w konstrukcjach o dużej rozpiętości.
DŹWIGAR KRATOWY
Inaczej KRATOWNICA, konstrukcja zbudowana z prętów drewnianych, stalowych lub żelbetowych, połączonych przegubowo (w kwadraty, trójkąty, romby, trapezy itp.). Punkt połączenia prętów nosi nazwę węzła. Dźwigary kratowe stosuje się w konstrukcjach o dużych rozpiętościach , między innymi w dachach.
EFEKT COANDY
Zjawisko przylepiania i poślizgu powietrza do ściany lub innej przegrody.
EIB
Europejska Magistrala Instalacyjna (skrót od angielskiej nazwy European Installation Bus). Centralny system służący do załączania, sterowania, sygnalizowania, regulacji i nadzoru urządzeń elektrotechnicznych, w któ- re wyposażony jest dom i jego otoczenie; oparty na domowej instalacji elektrycznej.
EKSPANDER
Urządzenie służące do kielichowania rur miedzianych o średnicach 8 - 42 mm w jednej czynności. Wyposażony jest w komplet głowic dostosowanych do średnic i grubości ścianek
ELEKTROKLIMAT (JONIZACJA)
Właściwość powietrza polegająca na tym, że cząstki powietrza nie są elektrycznie obojętne - mają ładunek elektryczny. Ujemna jonizacja powietrza wpływa dobrze na samopoczucie człowieka (zapewniają ją np. rośliny), a dodatnia (pochodząca np. od urządzeń biurowych) powoduje spadek samopoczucia.
ELEKTROMUFA (ELEKTROZŁĄCZKA)
Sposób łączenia rur z tworzyw sztucznych (szczególnie polietylenu). Dwa końca rur umieszczane są w złącze, która następnie jest poddawana działaniu pola elektrycznego (pozwala to na trwałe wykonanie połączenia).
ELEKTROPETRYFIKACJA
Patrz CEBERTYZACJA
ELEMENT PREFABRYKOWANY
Inaczej PREFABRYKAT. Element wykonany poza miejscem jego wbudowania, stosowany przeważnie bez zmiany wymiarów i kształtów.
ELEWACJA 1) Inaczej LICO BUDYNKU, jedna z zewnętrznych ścian budynku wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami. Nazwy poszczególnych elewacji określa się według położenia względem stron świata lub otoczenia (południowa, zachodnia, frontowa, tylna, boczna, ogrodowa). 2) Rysunek architektoniczny stanowiący rzut prostopadły budynku na płaszczyznę do niej równoległą.
ESÓWKA
HOLENDERKA,jeden z typów dachówki ceramicznej lub cementowej, w kształcie charakterystycznej, niesymetrycznej fali przypominającej literę S.
ESÓWKA PODWÓJNA
Jeden z typów dachówki ceramicznej lub cementowej, w kształcie dwóch niesymetrycznych fal.
FACJATA
Określenie pomieszczenia mieszkalnego urządzonego w przestrzeni strychu, wydzielone od niego ścianami wychodzącymi ponad połać dachu.
FALC
Rodzaj spojenia blach powstały przez zawinięcie brzegu jednej w zagięciu drugiej.
FALCOWANIE
Potocznie FELCOWANIE, spajanie dwóch arkuszy blachy przez zawinięcie brzegu jednego arkusza w drugi.
FILTR SIATKOWY
Element armatury oczyszczającej, którego zasadniczą częścią jest siatka metalowa lub z tworzywa sztucznego. Zadaniem filtra siatkowego jest wyłapanie zanieczyszczeń stałych (np. cząstek piasku), które mogłyby uszkodzić armaturę. W technice instalacyjnej filtry stosowane są przede wszystkim w węzłach grzewczych i instalacjach wodociągowych.
FLAUTOWANIE
Impregnowanie elementów budowlanych narażonych na wpływy atmosferyczne poprzez ich nasycenie flautami - solami kwasu krzemowo-fluoro-wodorowego. Metodę tę stosuje się np. do wzmacniania zwietrzałych tynków.
FLOTACJA (WYPŁYWANIE)
Proces usuwania z wody cząstek o ciężarze mniejszym niż ciężar właściwy wody. W procesie oczyszczania wody (ścieków) cząstki lżejsze od wody wypływają na powierzchnię, skąd są usuwane specjalnymi zbierakami, bądź kieruje się je wraz z powierzchniową warstwą wody na odpowiednie filtry. Flotacja często stosowana jest do usuwania mikroorganizmów, np. glonów.
FLUIDYZACJA
Jest to proces tworzenia się zawiesiny cząstek rozdrobnionej wcześniej substancji stałej w przepływającym przez tą substancję płynie - najczęściej gazie. Fluidyzacja intensyfikuje procesy chemiczne i fizyczne, np. spalanie.
FOLIA DACHOWA
Patrz FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
FOLIA PAROIZOLACYJNA
Patrz PAROIZOLACJA
FOLIA PAROSZCZELNA
Patrz PAROIZOLACJA
FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
FWK, FOLIA DACHOWA, jedna z WARSTW WSTĘPNEGO KRYCIA. Układa się ją na dachu, pomiędzy łatami a kontrłatami, służy jako podłoże pod pokrycie docelowe i jako dodatkowa (obok pokrycia) ochrona przed wiatrem i opadami.
FUNDAMENT
Element konstrukcyjny, za którego pośrednictwem przekazywane są wszystkie obciążenia budowli na podłoże gruntowe. Fundament może być wykonany z betonu, żelbetonu, murowany z cegieł lub kamieni. Przekazywane obciążenia powodują odkształcenia gruntu, co z kolei powoduje osiadanie budowli. Fundament powinien zapewnić: minimalne i równomierne osiadanie budowli oraz jej stateczność, właściwą głębokość posadowienia (na warstwie gruntu o odpowiedniej nośności i poniżej strefy przemarzania gruntu), zabezpieczenie budowli przed zawilgoceniem. Ze względu na sposób posadowienia fundamenty dzieli się na: 1) przekazujące obciążenia bezpośrednio na grunt (posadowienie bezpośrednie): ławy fundamentowe (pod murami) i stopy fundamentowe (pod słupami, filarami), płyty fundamentowe; 2) fundamenty przekazujące obciążenie pośrednio (posadowienie pośrednie): na palach fundamentowych, studniach fundamentowych.
FUNGICYDY
Substancje chemiczne stosowane do zwalczania grzybów pasożytniczych powodujących choroby roślin uprawnych, niszczenie drewna, skór, tkanin. Należy do nich większość środków stosowanych do impregnacji drewna budowlanego, m.in. więźby dachowej.
FWK
Patrz FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
GABION
Odpowiednio ukształtowane skrzynie lub walce siatkowe, stalowe, zabezpieczone antykorozyjnie, wypełniane w miejscu wbudowania otoczakami, kamieniem łamanym lub innym kruszywem. Stosowane np. jako wzmocnienia skarp czy mury oporowe.
GAZOMIERZ
Urządzenie pomiarowe mierzące przepływ gazu w metrach sześciennych. Gazomierz musi być zainstalowany przed pierwszym urządzeniem w instalacji i wyposażony w kurek kulowy.
GĄSIOR
Specjalny rodzaj dachówki używany do krycia kalenic i grzbietów dachów.
GĄSIOR POCZĄTKOWY
Gąsior stosowany jako pierwszy (od dołu) w grzbiecie dachu.
GEOWŁÓKNINA
Geowłókniny igłowane są materiałem tekstylnym o sprężystej, porowatej strukturze. Włókna wewnątrz struktury są zespolone mechanicznie przeplotem na kształt ogniw łańcucha, poddane naprężeniom mogą przenosić obciążenia statyczne i dynamiczne na dużej płaszczyźnie zewnętrznej i wewnętrznej. Geowłókniny wydłużają żywotność konstrukcji, zwiększają wytrzymałości i znacznie lepiej odwodniają w porównaniu do tradycyjnych metod. Geowłókniny ochronne chronią geomembrany przed uszkodzeniami mechanicznymi – przebiciem i przetarciem, na składowiskach odpadów, w tunelach oraz zbiornikach wodnych. Stosowane są także m.in. do ochrony złóż filtracyjnych przed zanieczyszczeniem drobnymi cząsteczkami i pyłem pochodzącym z wyżej położonych warstw gruntu lub piasku. Geowłókninę w rulonie stosuje się dla ochrony wypełnienia rowów drenarskich. Szerokie płachty używane są w przypadku wykonywania złóż żwirowo piaskowych w wykopach szerokoprzestrzennych.
GLIF
Skośne, płaskie ścięcia ościeży okiennych lub drzwiowych spotykane w grubych murach.Glify wykonuje się w celu zwiększenia dostępu światła do pomieszczeń.
GŁADŹ
Wierzchnia warstwa tynku wielowarstwowego lub warstwy podkładu podłogowego, wykonywana ze specjalnie dobranej zaprawy, z bardzo drobnym kruszywem o uziarnieniu nie przekraczającym 0,5 mm; może być cementowa, gipsowa, wapienna, polimerowa.
GŁĘBOKOŚĆ PRZEMARZANIA GRUNTU
Głębokość, do której zimą zamarza grunt i zawarta w nim woda gruntowa. Średnia głębokość przemarzania to ok. 1 m. Wielkość ta zależy od strefy klimatycznej (w mniejszym stopniu od rodzaju gruntu) i decyduje o głębokości, na której prowadzi się rurociągi.
GONT BITUMICZNY
Patrz BITUMICZNE DACHÓWKI
GONT DREWNIANY
Pokrycie dachowe wykonane z deseczek układanych na zakład, z drewna jodłowego, sosnowego, modrzewiowego, osikowego, dębowego lub bukowego. Krycie gontem może być pojedyncze, podwójne albo wielowarstwowe; ten rodzaj pokrycia jest znany w całej Europie od starożytności.
GONT PAPOWY
Patrz BITUMICZNE DACHÓWKI
GONTY
SZKUDŁY, SKUŁY, wąskie, długie deseczki z drewna jodłowego, sosnowego, modrzewiowego, osikowego, dębowego lub bukowego. Wykonuje się z nich pokrycia dachowe, elewacje a także obróbki dekarskie. Z jednej strony mają grzebienie, z drugiej wpusty, co umożliwia ich ścisłe łączenie.
GRATOWANIE
Element obróbki rur instalacyjnych, polegających na usunięciu za pomocą specjalnego urządzenia (gratownika) zadziorów z krawędzi rury powstających przy jej przycinaniu.
GRATY
Zadziory powstające na krawędzi rury po jej obcięciu. Graty zewnętrzne utrudniają wykonanie prawidłowego połączenia, a graty wewnętrzne zakłócają przepływ medium.
GRP
patrz TWS
GRUNT
Preparat najczęściej w postaci ciekłej, nakładany na podłoże lub podkład bardzo cienką warstwą w celu jej wzmocnienia lub zmniejszenia chłonności lub poprawienia przyczepności itp.
GRUPA TARYFOWA
Grupa odbiorców energii elektrycznej lub gazu. Grupa jest określona przez warunki stosowania cennika (taryfy), dla całej grupy istnieje jeden zestaw cen lub stawek opłat.
GRYNSZPAN SZLACHETNY
Patrz PATYNA
GRZBIET DACHU
NAROŻE, miejsce styku dwóch sąsiednich połaci dachu tworzących kąt ostry. Występuje w dachach czterospadowych (namiotowych, kopertowych) naczółkowych, półszczytowych i w dachach wielopołaciowych, o skomplikowanych kształtach. Tym terminem bywa określana także kalenica.
HAŁAS
Niepożądany lub szkodliwy dżwięk. Ze względu sposób powstania rozróżnia się hałas wibracyjny lub turbulentny, ze względu na zmiany czasowe - hałas stacjonarny, niestacjonarny, impulsowy i udarowy. Dopuszczalne poziomy hałasu w danych warunkach określane są przez normy, na przykład w centrum miast w dzień nie powinien on przekraczać 60 dB (w nocy 50 dB), natomiast na terenach chronionych (parkach, uzdrowiskach, itp.) odpowiednio 40 i 30 dB. Hałas szkodliwy to taki, który przekracza 85 dB.
HAŁAS BYTOWY
Powstaje w wyniku użytkowania pomieszczeń w budynkach stosownie do ich przeznaczenia. W zależności od źródła może być dźwiękami powietrznymi lub uderzeniowymi.
HAŁAS POGŁOSOWY
Powstaje w budynku w wyniku kolejnych odbić od przegród ograniczających pomieszczenia fal akustycznych wypromieniowanych przez źródło do danego pomieszczenia. Występuje w pomieszczeniach, którego przegrody mają powierzchnie odbijające dźwięk.
HEAT SOAK TEST (HST)
Dodatkowa obróbka termiczna szkła hartowanego, której celem jest wyeliminowanie przypadkowych samoczynnych pęknięć szyb.
HOLENDERKA
Patrz ESÓWKA
HST
Patrz HEAT SOAK TEST
HYDRANT
Urządzenie wodociągowe służące do poboru wody na cele pożarowe; zaopatrzone w zawór i złączkę do węża.
HYDROFOBIZACJA
Nasycenie materiału preparatem - impregnatem hydrofobizującym. Na powierzchni materiału tworzy się cienka warstwa, która chroni przed wnikaniem wody i zanieczyszczeń, jednocześnie nie blokując przepływu pary wodnej.
HYDROFOBIZOWANY PRODUKT
Produkt nie zatrzymujący wody, trudnozwilżalny.
HYDROFOR
Zbiornik wodno – powietrzny, którego zadaniem jest utrzymywanie stałego ciśnienia (wyrównywanie wahań ciśnień dobowych) w sieci wodociągowej. Zapewnia to stały dopływ wody do wszystkich kondygnacji.
IMPREGNACJA
Nasycanie materiałów różnego rodzaju (papieru, wyrobów włókienniczych, skóry, drewna) środkami zabezpieczającymi je przed szkodliwym działaniem wody, ognia, drobnoustrojów itp. Impregnacja ma na celu także nadanie im określonych własności użytkowych, np. nieprzemakalności, niepalności, odporności na kurczliwość i gniotliwość, nieprzepuszczalności powietrza lub gazów.
IMPREGNACJA DREWNA
Nasycanie drewna preparatami chemicznymi w celu uodpornienia go na działanie ognia, grzybów, bakterii i owadów. Główne metody impregnacji drewna to malowanie, smarowanie, kąpiel krótkotrwała, metoda zanurzeniowa (kąpiel długotrwała), metoda ciśnieniowo-próżniowa.
INFILTRACJA
Samoczynna wymiana powietrza przez nieszczelności.
INHIBITOR KOROZJI
Substancja chemiczna (np. polifosforany), która stosowana w niewielkiej ilości w środowisku korozyjnym (np. w zagrożonej instalacji) zmniejsza wyraźnie procesy składające się na korozję, wprowadzana do instalacji zagrożonej korozją.
INSTALACJA CIŚNIENIOWA
Inaczej zamknięta, instalacja grzewcza odizolowana od atmosfery (wyposażona w przeponowe naczynie wzbiorcze).
INSTALACJA ELEKTRYCZNA
Układ przewodów w budynku wraz ze sprzętem elektroinstalacyjnym, mający początek na zaciskach wyjściowych wewnętrznej linii zasilającej w złączu i koniec w gniazdkach wtyczkowych, wypustach oświetleniowych i zainstalowanych na stałe odbiornikach energii elektrycznej.
INSTALACJA GAZOWA
Urządzenia gazowe połączone przewodami, zasilane z sieci gazowej; znajdujące się na terenie nieruchomości. Granicą instalacji jest kurek główny na przyłączu gazowym. Definicja wg. rozporządzenia „urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdujące się na terenie i w obiekcie odbiorcy”.
INSTALACJA GRAWITACYJNA
Inaczej otwarta, instalacja grzewcza, która ma połączenie z atmosferą przez otwarte naczynie wzbiorcze.
INSTALACJA ODBIORCZA
Instalacja elektroenergetyczna znajdująca się za rozliczeniowym układem pomiarowym.
INSTALACJA ODGROMOWA
Instalacja z elementów metalowych, wykorzystująca zjawiska elektryczne do neutralizacji skutków wyładowań prądu atmosferycznego (pioruna). Instalacja odgromowa odbiera prąd z wyładowań atmosferycznych i pozwala na jego neutralizację (uziemienie).
INSTALACJA OTWARTA
Instalacja grzewcza, która ma połączenie z atmosferą przez otwarte naczynie wzbiorcze.
INSTALACJA WODOCIĄGOWA
Inaczej instalacja wody użytkowej, przewody, armatura i urządzenia rozprowadzające wodę na terenie nieruchomości (instalacja zewnętrzna) i w budynkach (instalacja wewnętrzna). Granicą instalacji jest wodomierz główny na przyłączu wodociągowym.
INSTALACJA ZAMKNIĘTA
patrz INSTALACJA CIŚNIENIOWA
ISO
Patrz NORMY ISO
IZOLACJA
Warstwa, która utrudnia określone wzajemne oddziaływanie dwóch środowisk (układów). Izolację dzieli się na: elektryczną, akustyczną, cieplną, przeciwkorozyjną oraz przeciwwilgociową.
IZOLACJA AKUSTYCZNA
Inaczej DŹWIĘKOCHŁONNA. Jest to rozwiązanie, które zabezpiecza wnętrze przed przedostawaniem się niepożądanych dźwięków z zewnątrz – obniża lub tłumi hałasy. Skuteczna izolacja wymaga stosowania specjalnych materiałów, które odpowiednio zamontowane i dobrane pełnią funkcję bariery dźwiękoszczelnej.
IZOLACJA AKUSTYCZNA PRZEGRODY
Zdolność do ograniczania przez przegrodę (ścianę lub strop) rozchodzenia się dźwięku.
IZOLACJA CHEMOODPORNA
Zabezpiecza materiały przed działaniem czynników niszczących, w tym substancji chemicznych. Uzyskuje się ją powlekając lub oklejając powierzchnie stwardniałego betonu różnymi materiałami, które w wyniku reakcji chemicznych lub fizyko-chemicznych tworzą na powierzchni betonu warstwy ograniczające lub odcinające dostęp do konstrukcji środowiska agresywnego.
IZOLACJA CIEPLNA Inaczej TERMICZNA. Warstwa, która zapobiega niepożądanym wymianom ciepła, wykonana z materiałów o małej przewodności cieplnej w formie zasypek, przędzy, mat.
IZOLACJA DŹWIĘKOCHŁONNA
Patrz IZOLACJA AKUSTYCZNA
IZOLACJA ELEKTRYCZNA
Warstwa, która zapobiega przepływowi prądu niepożądana drogą, na przykład po przewodach, kablach, częściach maszyn elektrycznych.
IZOLACJA EPOKSYDOWA
Jeden z rodzajów izolacji chemoodpornych. Do jej wykonania stosuje się żywice epoksydowe lub kompozyty żywic epoksydowych. Charakteryzuje się odpornością na działanie wielu substancji chemicznych, np. roztworów kwasów organicznych i nieorganicznych (z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego i octowego), roztworów wodorotlenków i soli nieorganicznych, olejów, paliw silnikowych.
IZOLACJA OD DŹWIĘKÓW
POWIETRZNYCH - ograniczanie rozchodzenia się hałasów pochodzących z rozmów, radia, telewizora – czyli rozchodzących się w powietrzu; UDERZENIOWYCH - ograniczenie rozchodzenia odgłosów kroków, uderzeń, stukania czy toczenia wózka.
IZOLACYJNOŚĆ OGNIOWA
Czas wyrażony w minutach, po którym element budynku w warunkach pożaru przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek osiągnięcia na powierzchni nie nagrzewanej zbyt
IZOLACJA PIONOWA ŚCIAN
Chroni ściany piwnic przed wilgocią, wodą opadową i gruntową.
IZOLACJA POZIOMA ŚCIAN
Chroni ściany przed kapilarnym podciąganiem wody. Układa się ją najczęściej w dwóch miejscach: na ławach fundamentowych i w ścianach piwnic nad stropem.
IZOLACJA PRZECIWKOROZYJNA
Warstwa w postaci powłok ochronnych, która zabezpiecza przed niszczącym działaniem czynników atmosferycznych metalowe części budowli, instalacji.
IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA
Na przykład w postaci lakierów bitumicznych, smoły węglowej, asfaltu lanego, papy smołowej na lepiku, zabezpieczającą budowle, pomieszczenia lub urządzenia przed przenikaniem wody i wilgocią.
IZOLACJA TERMICZNA
Patrz IZOLACJA CIEPLNA
JĘTKA
element konstrukcyjny dachu krokwiowo-jętkowego, występuje w każdym wiązarze. Umieszczana jest mniej więcej w połowie ich długości lub nieco wyżej. Jest elementem ściskanym - rozpiera parę krokwi. Jej długość nie powinna przekraczać 3,5 m. Najczęściej stosowane przekroje to 12 ×1 4, 12 × 16, 14 × 16, 16 × 18, 16 × 20 cm.
JONITY (ŻYWICE JONOWYMIENNE)
Żywice naturalne lub sztuczne o sieciowej strukturze, które mają zdolność wybiórczej wymiany jonów. Oznacza to, że woda przepływająca przez jonit „zostawia” na nim pewne jony (np. wapnia i magnezu), a „pobiera” inne jony (np. sodu). Jonity są stosowane jako kolumny do zmiękczania wody.
JONIZACJA (ELEKTROKLIMAT)
Właściwość powietrza polegająca na tym, że cząstki powietrza nie mają ładunku elektrycznego obojętnego, tylko są w jakiś sposób naładowane. Ujemna jonizacja powietrza wpływa dobrze na samopoczucie człowieka (zapewniają ją np. rośliny), a dodatnia (pochodząca np. od urządzeń biurowych) powoduje spadek samopoczucia.
JONIZATOR
Urządzenie klimatyzacyjne, którego rolą jest neutralizacja jonów dodatnich zawartych w powietrzu i nasycenie powietrza jonami ujemnymi.
KALENICA
Grzbiet dachu, górna, pozioma krawędź dwóch połaci dachowych przeciwległych (tj. o liniach okapowych nie schodzących się w jednym punkcie).
KAMIEŃ KOTŁOWY
Nierozpuszczalny osad wytrącający się z wody wodociągowej pod wpływem temperatury. W skład kamienia wchodzą zwiazki wapnia i magnezu (węglany, siarczany, fosforany i krzemiany).
KAPINOS
Zakończenie blacharskiej obróbki deski okapowej.
KARPIÓWKA
Płaska dachówka ceramiczna lub cementowa kształtem przypominająca łuskę karpia. Można ją układać trojako: pojedynczo (na zdjęciu), w koronkę (dwie, zachodzące na siebie warstwy) i w łuskę (kombinacja pozostałych sposobów: dachówka ułożona warstwowo, wygląda jak pojedyncza).
KAWITACJA
Zjawisko powstające podczas pionowego ruchu cieczy polegające na tworzeniu się, powiększeniu i zanikaniu pęcherzyków (kawern) zawierających parę danej cieczy, gaz lub mieszaninę parowo-gazową. W praktyce jest to obniżenie ciśnienia w rurze do takiej wartości, że zachodzi zjawisko wrzenia – woda przechodzi w parę wodną.
KERAMZYT
Kruszywo produkowane z wysokoilastej gliny pęczniejącej, która podczas wypalania w temperaturze 1200oC kilkakrotnie zwiększa swoją objętość, przyjmując postać lekkich i twardych granulek różnej średnicy. Może stanowić podłoże i warstwę izolacji termicznej (jednocześnie) w rozwiązaniu podłogi na gruncie.
KILOWATOGODZINA (KWH)
Powszechnie używana jednostka energii elektrycznej. Określa ilość energii, jaką urządzenie o mocy 1 kW zużywa w ciągu godziny.
KITY EPOKSYDOWE
Wyroby dwuskładnikowe złożone ze składnika żywicznego, mogącego zawierać w sobie wypełniacz – mączkę kwarcową lub węglową lub piasek kwarcowy oraz z substancji utwardzającej (utwardzacza).
KITY FENOLOWE
Typowe kity kwasoodporne. Są to wyroby dwuskładnikowe, składające się zwykle z ciekłego składnika żywicznego fenolowego i ze składnika sypkiego (mączki z węgli uszlachetnionych).
KITY FURANOWE
Wyroby dwu- lub trójskładnikowe. Składają się z ciekłego składnika żywicznego furanowego i sypkiego składnika żywicznego w postaci mączki z węgli uszlachetnionych, niektóre wyroby zawierają jeszcze trzeci składnik ciekły lub sypki tzw. przyspieszacz twardnienia.
KLAMRA
Wykonana jest najczęściej ze stali, stosowana w drugorzędnych połączeniach konstrukcji z krawędziaków oraz w złączach konstrukcji wykonanej z okrąglaków lub połowizn.
KLASA CIŚNIENIA
Wielkość stosowana w projektowaniu rurociągów; ciśnienie określające wytrzymałość materiału w temperaturze 20ºC.
KLASA OBCIĄŻEŃ GRUNTU
Parametr określający dopuszczalne obciążenie pochodzące od ruchu pieszego i samochodowego (w kN), jakie może przejąć odwodnienie liniowe.
KLEJ AGRESYWNY
Klej (spoiwo) do łączenia tworzyw sztucznych oparte na bazie rozpuszczalnika.
KLESZCZE
Element konstrukcyjny poziomy dachu płatwiowo-kleszczowego. Są to podwójne belki, które mają za zadanie przenosić główne siły podłużne oraz usztywnić całość konstrukcji. Obejmują końce słupów z opartymi na nich krokwiami. Umieszczane są co trzecią lub czwartą krokiew, tworząc tak zwane wiązary główne. Najczęściej stosowane przekroje: od 5 × 14 do 8 × 16 cm.
KLIMATYZACJA
Proces nadawania powietrzu wewnętrznemu określonych własności (temperatura i wilgotność).
KLIMATYZATOR
Urządzenie automatycznie zapewniające i utrzymujące w pomieszczeniach optymalne parametry powietrza (temperatura i wilgotność).
KLIMATYZATOR KOMPAKT
Klimatyzator monoblokowy, składający się z pojedynczej jednostki - parownik i skraplacz są zblokowane.
KLIMATYZATOR MULTI-SPLIT
Klimatyzatory zbudowane na podobnej zasadzie jak klimatyzatory split: umożliwiają podłączenie do jednej jednostki zewnętrznej (sprężarka) wielu (stąd określenie multi) jednostek wewnętrznych.
KLIMATYZATOR SPLIT
Kilmatyzator dwuczęściowy (dzielony), złożony z dwóch jednostek - część wewnętrzna to parownik, a zewnętrzna - sprężarka.
KOCIOŁ DWUFUNKCYJNY
Kocioł przeznaczony do centralnego ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej.
KOCIOł JEDNOFUNKCYJNY
Kocioł przeznaczony wyłącznie do centralnego ogrzewania. Może współpracować z zasobnikami c.w.u. dla przygotowania ciepłej wody użytkowej.
KOLANO
Kształtka instalacyjna, której oś jest łukiem o promieniu równym lub mniejszym od średnicy lub szerokości przewodu (rury). Służy do zmiany kierunku rury, występuje w kilku określonych kątach.
KOLEKTOR
Przewód (kanał) sieci kanalizacyjnej, którego zadaniem jest zbieranie i odprowadzanie ścieków.
KOLEKTOR GŁÓWNY
Główny kanał sieci kanalizacyjnej, którego zadaniem jest zbieranie ścieków z innych kanałów.
KOLEKTOR SŁONECZNY
Urządzenie pochłaniające energię promieniowania słonecznego, którego zadaniem jest produkcja energii dla potrzeb ogrzewania i przygotowania wody ciepłej.
KOLMATACJA
Zatykanie złoża składającego się z ziaren lub kształtek sztucznych (gruntu, wypełnienia oczyszczalni ścieków lub filtra), przez które przepływa zanieczyszczona ciecz (ścieki, uzdatniana woda). Kolmatacja zachodzi na skutek procesów mechanicznych – zatykania porów (powierzchni między ziarnami); fizykochemicznych – zbijanie ziaren w substancję gąbczastą; chemicznych – wytrącanie nierozpuszczalnych substancji lub biologicznych – zatrzymanie bakterii (np. żelazistych) powodujących zarastanie.
KOMFORT CIEPLNY
Wartości parametrów powietrza, (temperatury t, wilgotności względnej φ, prędkości cyrkulacji w), które zapewniają poczucie komfortu osobom przebywającym w wentylowanym pomieszczeniu. latem: w = 0,1÷0,5 m/s zimą: w = 0,1÷0,3 m/s wg Wg PN-83/B-03430 (wraz ze zmianą Az3): latem: t = 23÷25°C ±1÷1,5°C; φ = 50 ±10% zimą: t = 21÷22°C ±1÷1,5°C; φ = 45 ±10%.
KOMIN
Konstrukcja zawierająca pionowy przewód przeznaczony do odprowadzania spalin oraz zapewnienia naturalnego ciągu powietrza koniecznego do podtrzymywania spalania.
KOMIN JEDNOWARSTWOWY [/u
]Ściana przewodu jednorodna.
[u]KOMIN PRACUJĄCY W NADCIŚNIENIU
Ciśnienie na całej długości przewodu jest wyższe od ciśnienia atmosferycznego.
KOMIN PRACUJĄCY W PODCIŚNIENIU
Ciśnienie na całej długości przewodu jest niższe od ciśnienia atmosferycznego.
KOMIN SUCHY
Temperatura spalin jest wyższa od 160 °C.
KOMIN WEWNĘTRZNY
Przewód kominowy prowadzony w ścianach budynku.
KOMIN WIELOWARSTWOWY
Komin złożony z kilku warstw, najczęściej wewnętrznych odpornych na działanie spalin oraz zewnętrznych stanowiących izolację cieplną.
KOMIN ZEWNĘTRZNY
Przewód kominowy prowadzony na zewnątrz budynku.
KOMPOZYT EPOKSYDOWO-BITUMICZNY
Wyrób dwuskładnikowy, który po stwardnieniu daje powłokę dobrze przyczepną do betonu, szczelną, uelastycznioną. Kompozyty stosowane są jako powłoki zbrojone i niezbrojone; oferowane są w dwóch kolorach: czarnej i brązowo-czerwonej.
KOMPENSACJA
Wyrównywanie wydłużeń cieplnych rur instalacyjnych. Kompensacja polega na konstrukcji umożliwiającej ruch cieplny rur w miejscach połączeń (stworzenie ramienia kompensacji), uzyciu specjalnych kompensatorów osiowych, użyciu specjalnych kształtek i złączek kompensacyjnych (np. kielich) lub specjalnych rozwiązań instalacyjnych - kompensatorów U-kształtnych, a także specjalnych otulin, w których rozszerzająca się rura może pracować. Kompensacja wymaga montowania rur w specjalnych uchwytach. Kompensacja jest szczególnie istotna przy projektowaniu instalacji z tworzyw sztucznych.
KOMPENSATOR MIESZKOWY
Rodzaj kompensatora osiowego. Podstawą konstrukcje jest mieszek wykonany ze stali, który umożliwia wydłużenia cieplne rur.
KOMPENSATOR OSIOWY
Element instalacji, montowany na rurze instalacyjnej. Jego rozwiązanie konstrukcyjne pozwala rurze na ruchy termiczne (cieplne) w obrębie nawet do 60 mm. Stosowany do rur metalowych.Występuję kompensatory dławnicowe i - częstsze w instalacjach domowych - mieszkowe.
KOMPENSATOR U-KSZTAŁTNY
Specjalne rozwiązanie instalacyjne, złożone z trzech odcinków rur i czterech kolan oraz odpowiednio zamocowanej podpory stałej (w osi symetrii). Umożliwia ono ruchy termiczne rur, które zachodzą pod wpływem zmiany temperatury wody płynącej w rurach. W przypadku rur miedzianych kompensator może być wykonany przez gięcie rury.
KONDENSACJA
1) zagęszczenie, stężenie czegoś; 2) w chemii reakcja między dwoma lub większą ilością cząstek, w której wyniku powstaje nowa cząstka o większym ciężarze i wydziela się prosty związek chemiczny (np. woda, alkohol, wodór); 3) w fizyce przemiana fazowa gazu w ciecz, możliwa jedynie w temperaturach mniejszych od krytycznej temperatury. Zachodzi dzięki ochłodzeniu lub izotermicznemu sprężeniu gazu.
KONDENSACJA ZE SPALIN
(KONDENSACJA PARY WODNEJ ZE SPALIN). Zjawisko skraplania się pary wodnej zawartej w spalinach; występuje ono wówczas, gdy temperatura spalin obniża się poniżej temperatury punktu rosy gazów spalinowych.
KONDENSAT
Roztwór wodny powstający w odpowiednich warunkach termodynamicznych przy skraplaniu się pary wodnej jako czynnika grzejnego.
KONDYGNACJA
Pozioma podziemna lub nadziemna część budynku, zawarta między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację stropu; również poddasze z pomieszczeniami na pobyt ludzi lub na urządzenia techniczne, wysokości w świetle więcej niż 1,90 m.
KONTAMINACJA
Wtórne zanieczyszczenie wody w instalacji powstałe przez rozpuszczanie materiału instalacyjnego lub wytworzenie podciśnienia i wessanie zanieczyszczonej cieczy.
KONTRŁATA
Element drewniany więźby dachowej mocowany wzdłuż krokwi, wraz z łatami tworzy ruszt, na którym układa się pokrycie, np. dachówkę ceramiczną.
KOROZJA
Procesy naruszające strukturę materiału, prowadzące do jego uszkodzenia, wywołane wpływem środowiska, w którym znajduje się materiał. Można wyróżnić następujące rodzaje korozji: korozja atmosferyczna; korozja chemiczna; korozja elektrochemiczna; korozja biologiczna.
KOROZJA ATMOSFERYCZNA
Niszczące działanie powietrza atmosferycznego i wody. Związkami powodującymi korozję są gazy i ich wodne roztwory w postaci kwasów lub zasad - np. tlenki siarki, tlenki azotu, amoniak. Woda atmosferyczna może być też roztworem innych czynników powodujących korozję. Korozja atmosferyczna jest odmianą korozji chemicznej lub elektrochemicznej - polega na reakcjach materiałów ze związkami zawartymi w atmosferze. Korozja może dotyczyć wielu substancji: metalu, kamienia, betonu, szkła, drewna, papieru, środków barwiących, powłok lakierniczych.
KOROZJA BIOLOGICZNA
Inaczej BIOKOROZJA, proces niszczenia materiałów przez żywe organizmy - grzyby, bakterie i owady. Szczególnie narażone na korozję biologiczną są elementy drewniane.
KOROZJA CHEMICZNA
Korozja powodowana działaniem substancji chemicznych. Polega na reakcji chemicznej czynnika korozyjnego z niszczonym materiałem, jednak bez udziału przepływu prądu elektrycznego. Powstające związki mogą powodować dalsze niszczenie materiału, ale też przyczynić się do jego ochrony (produkt korozji tworzy powłokę ochronną). Przykładem "pozytywnego" produktu korozji jest patyna (mieszanina związków miedzi), chroniąca wyroby miedziane przed dalszą korozją.
KOROZJA ELEKTROCHEMICZNA
Korozja zachodząca w wyniku reakcji elektrochemicznej, czyli reakcji chemicznej z wytworzeniem ogniw elektrochemicznych i przepływem prądu elektrycznego. Korozja elektrochemiczna jest najczęściej wynikiem reakcji metalu z wodnym roztworem elektrolitu (np. kwasu) - stanowi ona zagrożenie dla niewłaściwie wykonanych instalacji wodnych. Odmianą korozji elektrochemicznej jest korozja kontaktowa.
KOROZJA KONTAKTOWA
Odmiana korozji elektrochemicznej, powstająca na styku dwóch metali, jeśli różnica ich potencjałów elektrycznych jest większa niż 0,27V. Wytwarza się wówczas ogniwo elektrochemiczne - metal o niższym potencjale elektrycznym ulega zniszczeniu. Korozja kontaktowa ma najczęściej miejsce wtedy, kiedy niewłaściwie łączy się metale w instalacji wodnej lub grzewczej (np. miedź ze stalą lub miedź z aluminium).
KOSZ Załamanie (wklęsłe) w dachu utworzone przez dwie przyległe połacie dachowe.
KOTEW
KOTWA, ANKIER, drewniany lub stalowy element wiążący z sobą inne elementy konstrukcji uniemożliwiając ich przesunięcie lub obrót. Na kotwy można łączyć warstwę nośną ściany z warstwą licową, słup drewniany z fundamentem, ościeżnicę okna z framugą, wieniec z murłatą .
KOTŁOWNIA
Zespół urządzeń, w których dzięki spalaniu paliw wytworzony jest czynnik grzejny o wymaganej temperaturze i ciśnieniu, znajdujących się w odrębnym pomieszczeniu ( ewent. zespole pomieszczeń budynku). W skład zespołu wchodzą urządzenia zabezpieczające proces spalania paliwa i wytwarzania czynnika grzejnego, urządzenia utrzymuj
ABISYNKA
Inaczej studnia abisyńska, studnia wkręcana; studnia wykonywana przez wkręcanie w grunt rury zakończonej stożkowatym ostrzem. Pobieranie wody następuje przez pompowanie ręczną dźwignią, co powoduje ruch tłoka i podniesienie słupa wody. Abisynka może pobierać wodę z głębokości 3 – 7 m. Nazwa pochodzi od Abisynii, gdzie w czasie wojny w 1868 r. Anglicy zastosowali tego typu studnie.
ABS (AKRYL BUTADIEN STYREN)
Tworzywo sztuczne, o własnościach podobnych do udoskonalonego polistyrenu, powszechnie stosowane w technice instalacyjnej.
ADHEZJA
Siła wiązania pomiędzy produktem uszczelniającym lub klejem a powierzchnią. Brak adhezji oznacza, że przy rozrywaniu złącza uszczelniacz lub klej odkleja się od podłoża.
AKUMULACYJNOŚĆ CIEPLNA ŚCIAN
Zdolność do magazynowania (akumulowania) ciepła i oddawania go w momencie, gdy pomieszczenie się wychładza.
AMPER
Jednostka natężenia prądu elektrycznego.
ANEMOSTAT
Nasada kończąca wentylacyjne urządzenie nawiewne, przeznaczona do równomiernego (przestrzennego lub kierunkowego) rozprowadzania nawiewanego strumienia powietrza.
ANTRESOLA
Niskie pomieszczenie mieszkalne lub użytkowe wydzielone z górnej części kondygnacji, najczęściej parteru, nie stanowiące jednak kondygnacji budynku. Po raz pierwszy pojawiła się w renesansowych pałacach jako odmiana MEZZANINA, z którym bywa mylona (mezzanino, w przeciwieństwie antresoli stanowi odrębną kondygnację).
APROBATA TECHNICZNA
Pozytywna ocena techniczna wyrobu, stwierdzająca jego przydatność do stosowania w budownictwie. Decyzje dopuszczenia do stosowania materiałów i wyrobów budowlanych wydawane są w Instytucie Techniki Budowlanej w trybie zgodnym z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19.12.1994 r. w sprawie aprobat technicznych i kryteriów technicznych dotyczących wyrobów budowlanych (Dz.U. nr 10 z 1995 r.).
ARMATURA (OSPRZĘT)
Wyposażenie rurociągów instalacyjnych (wodociągów, gazociągów, rur kanalizacyjnych i grzewczych), na które składają się zawory, kurki, zasuwy, baterie i inne.
ASFALTY
Jeden z rodzajów lepiszczy bitumicznych. Za względu na pochodzenie rozróżnia się asfalty ponaftowe, które są pozostałością po destylacji ropy naftowej i asfalty naturalne (stosowane głównie jak cenny dodatek do asfaltów ponaftowych). Asfalty stosuje się do produkcji płynnych materiałów izolacyjnych (emulsje, pasty emulsyjne, roztwory, kity uszczelniające, lepiki i masy asfaltowe), pap (izolacyjnych, podkładowych, wierzchniego krycia) i pokryć dachowych (bitumicznych płyt i dachówek).
AUDYT ENERGETYCZNY
Opracowanie określające zakres i parametry techniczne oraz ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego rozwiązania, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiące jednocześnie założenia dla projektu budowlanego.
AUTOKLAW
Szczelnie zamykany kocioł do przeprowadzania procesów fizycznych i chemicznych (m.in. do sterylizacji narzędzi chirurgicznych) przy podwyższonym ciśnieniu i temperaturze. W budownictwie używa się go do impregnacji drewna budowlanego metodami wgłębnymi.
BAKTERIOSTATYCZNOŚĆ
Własność materiału polegająca na hamowaniu rozwoju bakterii.
BARIERA ANTYDYFUZYJNA
Cienka powłoka metalowa (najczęściej z aluminium), którą powlekane są z rury z tworzyw sztucznych. Zapobiega to dyfuzji (przenikaniu) gazów – ze szczególnym uwzględnieniem tlenu i dwutlenku węgla – do wnętrza rury.
BARWICE
Wady drewna polegające na zmianie jego zabarwienia na kolor sinoniebieski aż do czarnego, wywołane przez pasożytnicze grzyby; najczęściej występująca barwica to SINIZNA.
BEDNARKA
Taśma stalowa, rzadziej miedziana, walcowana na gorąco, stosowana jako element konstrukcyjny (służy jako zbrojenie m.in. w stropach i nadprożach typu Kleina).
BELKA STROPOWA
Element konstrukcji dachowej tworzący konstrukcję stopu, jednocześnie łączący parę przeciwległych krokwi i płatwi.
BETON
Tworzywo otrzymywane w wyniku wiązania i twardnienia mieszanki betonowej (mieszaniny spoiwa - najczęściej cementu, kruszywa, wody i odpowiednich domieszek). Betony w zależności od gęstości pozornej dzieli się na: lekkie (gęstość pozorna poniżej 1800 kg/m3), zwykłe (od 1800 do 2600 kg/m3), ciężkie (powyżej 2600 kg/m3).
BEZPIECZNA WARTOŚĆ PRĄDU
Wartość, która nie powoduje uszkodzenia połączeń i przewodów.
BEZPIECZNIK TOPIKOWY
("korek") Zabezpieczenie instalacji elektrycznej przed zwarciami i przeciążeniami. Bezpiecznik składa się z wkładki, w której umieszczone są dwa druciki (topiki). Topiki ulegają stopieniu, kiedy przepływa przez nie prąd natężeniu wyższym niż wytrzymałości topików. Kiedy stopią się oba topiki, przerywany jest dopływ prądu (bezpiecznik się "stopił").
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA
Patrz BSO
BEZWŁADNOŚĆ CIEPLNA
Właściwość materiału (instalacji) polegająca na „zapamiętywaniu” bieżących parametrów cieplnych. W praktyce oznacza, że przyjmowanie ciepła nie rozpoczyna się od razu po jego dostarczeniu (co sprowadza się do długiego okresu, kiedy mimo dostarczania ciepła temperatura pozostaje bez zmian) albo magazynowanie ciepła i nie oddawanie go, mimo, że przestało być dostarczane.
BIOKOROZJA
Patrz KOROZJA BIOLOGICZNA
BIOMASA
Substancja organiczna powstała w wyniku procesów fotosyntezy (rośliny). Biomasa staje się cennym surowcem grzewczym (jest przykładem źródła energii odnawialnej).W praktyce stosowane są wierzba (tzw. energetyczna), siano, słoma; a także rośliny dwuliścienne – ślazowiec pensylwański, słonecznik bulwiasty i rdest sachaliński oraz trawy z rodzaju miskant.
BIOPREPARATY
Preparaty zawierające szczepy mikroorganizmów "pracujących" w stopniu tlenowym oczyszczalni przydomowych oraz substancje wzmagające ich rozwój. Biopreparat może też zawierać substancje blokujące rozwój innych mikroorganizmów.
BITUMICZNE DACHÓWKI
Inaczej GONT BITUMICZNY, PAPOWY. Jest to jeden z typów pokryć bitumicznych, to odpowiednio uformowane pasy papy asfaltowej, wycięte tak, by po ułożeniu pokrycie wyglądem przypominało dachówkę, gont drewniany, pokrycie z blachy ułożone w łuskę itp.
BITUMICZNE LEPISZCZA
Materiały wiążące pochodzenia organicznego, które zmieniają konsystencję dzięki zjawiskom fizycznym, nie zaś – jak np. beton – chemicznym. Rozróżnia się lepiszcza smołowe i asfaltowe, w budownictwie stosuje się głównie asfaltowe.
BITUMICZNE PŁYTY FALISTE
Rodzaj bitumicznego pokrycia dachowego. Płyty otrzymuje się przez nasycenie masą asfaltową osnowy z włókien celulozowych lub organicznych. Osnowie nadaje się kształt fali w procesie walcowania (zafalowania). Mogą służyć nie tylko jako pokrycie, lecz także jako podkład pod dachówki ceramiczne i cementowe.
BITUMICZNE SUBSTANCJE
Inaczej BITUMINY, kopalne węglowodory powstałe w wyniku długotrwałych procesów geologicznych, prawdopodobnie przez osadzanie się szczątków roślinnych i zwierzęcych na dnie mórz. Należą do podstawowych surowców energetycznych i chemicznych. Głównymi przedstawicielami bituminów są ropa naftowa, gaz ziemny oraz lepiszcza bitumiczne. W budownictwie stosuje się te ostatnie – smołę i asfalty.
BITUMY
Patrz BITUMICZNE SUBSTANCJE
BLACHA
Wyrób hutniczy ze stali lub metali nieżelaznych, otrzymywany przez walcowanie na gorąco (blachy grube) lub zimno.
BLACHA OCYNKOWANA
Cienka blacha ze stali niestopowej, konstrukcyjnej, powstała przez obustronne polewanie (kąpiel) ciekłym cynkiem. Jest odporna na działanie czynników atmosferycznych, stosowana na pokrycia dachów, gzymsów, parapetów i do produkcji rynien dachowych.
BLACHA PROFILOWANA
Falista, trapezowa - cienka blacha wygięta w kształcie równoległych wybrzuszeń (fal lub trapezów), które mają na celu usztywnienie arkusza. W budownictwie stosuje się ją głównie na pokrycia dachowe i elewacje.
BLACHARSTWO
Dział technologii przemysłowej i rzemiosło obejmujące wytwarzanie i obróbkę przedmiotów z cienkich blach. W budowie dachów blacharstwo obejmuje układanie pokryć z blachy (stalowej, aluminiowej, miedzianej i cynkowej), blacharze wykonują też obróbki blacharskie i rynny metalowe.
BLOWER DOOR
Patrz TEST "BLOWER DOOR"
BRYKIETY
Produkt wytwarzany w procesie ciśnieniowego sprasowania odpadów drewnianych, słomy żółtej i szarej, zrębków wierzby energetycznej. Ma postać walcowatych brył (ok. 10 - 15 cm długości i ok. 5 cm średnicy).
BSO
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA, dawniej nazywany systemem lekkim mokrym.
BZT
(BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE NA TLEN). Podstawowy wskaźnik zanieczyszczenia wód/ składu ścieków. Mówi o ilości substancji organicznej zawartej w wodzie/ściekach. Określa ilość tlenu zużywanego przez mikroorganizmy do utlenienia w określonym czasie substancji organicznych i niektórych nieorganicznych zawartych w ściekach. Wartość BZT podawana jest w mg O2/dm3. Im większa wartość BZT, tym większe zanieczyszczenie substancjami organicznymi. BZT jest istotnym parametrem w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Oczyszczalnia może dobrze pracować tylko do pewnej wysokości BZT (wskaźnik ten jest podawany dla każdego modelu oczyszczalni). Skuteczność oczyszczalni mierzy się przez stopień redukcji BZT. Wskaźnik BZT jest też określony przy wprowadzeniu ścieków do odbiornika.
CEBERTYZACJA
Inaczej ELEKTROPETRYFIKACJA. Jest to metoda zeskalania gruntów. Polega na sztucznym wzmacnianiu i uszczelnianiu gruntu zastrzykami zawiesin cementowych, roztworów szkła wodnego i chlorku wapnia. Opiera się na wykorzystywaniu zjawisk elektrokinetycznych - przepływający przez grunt prąd elektryczny powoduje przenikanie roztworu w pory gruntu.
CERTYFIKAT ICHPW
Oznacza że coś jest bezpieczne ekologicznie (znak bezpieczeństwa ekologicznego), z takim znakiem można montować kocioł w rejonach ekologicznie chronionych.
CHZT
(CHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE NA TLEN) Wskaźnik określający ilość tlenu potrzebną do chemicznego utlenienia materii organicznej jednak w tym przypadku bez udziału organizmów żywych. Wartość ChZT podawana jest w mg O2/dm3. Im większa wartość ChZT, tym większe zanieczyszczenie substancjami organicznymi.
CIĄG
Grawitacyjny przepływ powietrza powstały dzięki różnicy ciśnień między spodem i wylotem przewodu (wentylacyjnego, spalinowego). Różnica ciśnień wynika z różnicy gęstości między gazami płynącymi przewodem (powietrze, spaliny) a powietrzem zewnętrznym.
CIEPŁO ODPADOWE
Ciepło powstające podczas pracy urządzeń elektrycznych, przygotowywania posiłków, ciepłej wody czy ciepło emitowane przez ciało ludzkie. Pojęcie ciepła odpadowego związane jest z koncepcją domu pasywnego. Zobacz hasło - dom pasywny.
CIĘŻAR WŁAŚCIWY
Potocznie nazywany gęstością. Jest to waga materiału podzielona przez jednostkę objętości podawana najczęściej w [g/cm3].
CIŚNIENIE CZĄSTKOWE PARY
Patrz PRĘŻNOŚĆ PARY WODNEJ
CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE
Ciśnienie, pod którym medium (woda lub gaz) wpływa do instalacji z sieci.
CZAS PEŁNEGO UTWARDZANIA
Czas, w którym szczeliwo przechodzi z formy plastycznej (mokrej) do elastycznej (stałej) w całym swoim przekroju i uzyskuje swoją pełną wytrzymałość.CZERPNIA Element wentylacji mechanicznej, którego zadaniem jest pobieranie powietrza zewnętrznego.
CZOPUCH
Element łączący komin z kotłem.
CZWÓRNIK
Kształtka umożliwiająca łączenie i zmianę kierunku czterech rur.
CZWÓRNIK RÓŻNOPŁASZCZYZNOWY
Czwórnik umożliwiający łączenie rur w różnych płaszczyznach
CZYSZCZAK (REWIZJA)
Kształtka w postaci krótkiego odcinka rury z bocznym otworem nakrytym pokrywką mocowaną na śruby. Czyszczak jest włączany w rury kanalizacyjne (sanitarne bądź rynny) i służy do łatwego badania i czyszczenia rury.DACH Część budynku ograniczająca go od góry, zabezpieczająca przed stratami ciepła, opadami atmosferycznymi, słońcem i wiatrem oraz przenosząca obciążenia wiatrem i śniegiem. Składa się z konstrukcji nośnej i pokrycia.
DACH CZTEROPOŁACIOWY
Patrz DACH CZTEROSPADOWY
DACH CZTEROSPADOWY
Rodzaj dachu stromego. Konstrukcja dachu tworzy cztery połacie. Główne połacie dachu nawiązują do dachu dwuspadowego; jedynie szczyty dachu są ścięte tworząc dodatkowe połacie i eliminując ściany szczytowe.
DACH DWUSPADOWY (DWUPOŁACIOWY)
Najpopularniejszy typ dachu stromego. Dwie pełne, skośne połacie dachu tworzą ostrokątne szczyty w obrębie poddasza. Zależnie od kąta spadku połacie mogą tworzyć poddasze użytkowe lub nieużytkowe.
DACH JEDNOPOŁACIOWY
Patrz DACH JEDNOSPADOWY
DACH JEDNOSPADOWY (PULPITOWY)
Rodzaj dachu stromego. Jest to dach o jednej skośnej połaci, zbudowany podobnie jak dach płaski, ale ze spadkiem. Różni się tym, że ma osobną konstrukcję dla stropu i dla dachu.
DACH KLESZCZOWO-JĘTKOWY
Patrz KLESZCZOWO-JĘTKOWY DACH
DACH MANSARDOWY
Rodzaj dachu stromego. Nawiązuje do dachu dwuspadowego, w którym każda z połaci została załamana pod innym kątem spadku. Stosowany głównie na poddaszach użytkowych.
DACH NACZÓŁKOWY
Rodzaj dachu stromego. Dach dwuspadowy o ściętych narożnikach, tworzących naczółki. Zależnie od kąta nachylenia może tworzyć poddasze użytkowe lub nieużytkowe.
DACH NAMIOTOWY
Rodzaj dachu stromego. Swoim wyglądem bardziej przypomina piramidę niż namiot. Stosowany jest na budynkach o rzucie kwadratu, w związku z czym wszystkie cztery połacie dachu są równe.
DACH PULPITOWY
Patrz DACH JEDNOSPADOWY
DACH PŁASKI
Dach o nachyleniu połaci od 2° do 15° (3,5% do 26,7%).
DACH PŁATWIOWO-KLESZCZOWY
Patrz PŁATWIOWO-KLESZCZOWY DACH
DACH WIELOPOŁACIOWY
Inaczej WIELOSPADOWY. Dach o krzyżujących się połaciach. Utworzony jest poprzez skrzyżowanie się dwu lub więcej dachów o różnym rozwiązaniu (trapezowych, trójkątnych), które łączą się ze sobą wzdłuż krawędzi poziomych (w kalenicach) i ukośnych, gdzie umieszcza się ukośne krokwie.
DACH WIELOSPADOWY
Patrz DACH WIELOPOŁACIOWY
DACH WIESZAROWY
Dachy wieszarowe stosowane są wówczas, gdy między ścianami zewnętrznymi nie ma podpór pośrednich, na których można oprzeć słupy konstrukcji dachowej. Jeżeli rozpiętość dachu mieści się w granicach 6-8m stosuje się rozwiązanie jednowieszakowe. Jeżeli rozpiętość wynosi 8-10m stosuje się rozwiązanie jednowieszakowe z krzyżulcami. Rozpiętość dachu przekraczająca 10-12m wymaga zastosowania konstrukcji dwuwieszakowej.
DACH ZIELONY (DACH ODWRÓCONY)
Dach o niewielkim stopniu nachylenia o wierzchniej warstwie obsadzonej roślinnością. Nazwa dach odwrócony wynika z faktu odmiennego niż tradycyjny układu warstw - bezpośrednio na płycie nośnej dachu umieszczone jest pokrycie (izolacja przeciwwilgociowa), a dopiero na nim pozostałe warstwy dachu (płyta konstrukcyjna, warstwy uszczelniające, niewrażliwa na wilgoć termoizolacja, warstwa drenująca, warstwa filtrująca i podłoże pod nasadzenia roślin).
DACHÓWKA
Płytka wypalana z gliny (dachówka ceramiczna) lub wyrabiana z mieszaniny cementowo-piaskowej (dachówka cementowa), stosowana jako pokrycie dachowe.
DACHÓWKA MARSYLSKA
Jeden z typów DACHÓWKI ZAKŁADKOWEJ, pierwsza dachówka tego rodzaju produkowana przemysłowo. Charakteryzują ją dwa podłużne wyżłobienia.
DEFOSFATACJA
Biochemiczny lub fizykochemiczny proces usuwania związków fosforu ze ścieków komunalnych. Defosfatacja może przebiegać poprzez wykorzystanie fosforu przez bakterie Acinobacter do procesów życiowych lub koagulację solami glinu lub żelaza i filtrację.
DEKARSTWO
Rzemiosło budowlane zajmujące się techniką krycia dachów.
DEZYNFEKCJA
Procesy fizyczne i chemiczne polegające na usunięciu z wody wszelkich form organizmów - wirusów, bakterii, glonów i pierwotniaków. Dezynfekcja chemiczna prowadzona jest związkami chloru (podchloryn sodu, dwutlenek chloru) lub za pomocą ozonu, zaś dezynfekcja fizyczna - głównie za pomocą lamp UV.
DOKUMENT ODNIESIENIA
W systemach oceny zgodności wyrobów (procedura dopuszczania wyrobów do obrotu) – Polska Norma lub aprobata techniczna.
DOM PASYWNY
Koncepcja domu pasywnego powstała mniej więcej przed 20 laty. Opiera się ona na idei stworzenia domu tak doskonale zaizolowanego termicznie, by do jego ogrzania wystarczyło ciepło odpadowe. Zobacz hasło – ciepło odpadowe.
DRENAŻ OPASKOWY
Instalacja z rur perforowanych (z otworami) ułożona wokół budynku na poziomie fundamentów, której zadaniem jest odprowadzenie wody gruntowej napływającej w kierunku budynku.
DRENAŻ ROZSĄCZAJĄCY
Sieć przewodów, zwykle perferowanych na całej długości, które powoli rozprowadzają w gruncie wodę lub oczyszczone ścieki.
DREWNO KLEJONE
Wykonywane jest z cienkich warstw drewna, które sklejane są w podwyższonej temperaturze pod ciśnieniem. Jest bardziej wytrzymałe od drewna litego, dlatego wykonywane z niego elementy mogą mieć mniejsze kształty.
DWUZŁĄCZKA
Złączka pozwalająca na połączenie dwóch rur zakończonych gwintem (rury mogą mieć dowolne średnice).
DYFUZJA
Przenikanie cząsteczek jednej substancji w obręb drugiej (przy bezpośrednim ich zetknięciu) spowodowane bezładnym ruchem cieplnym cząsteczek.
DYLATACJA
Patrz SZCZELINA DYLATACYJNA
DYM
Cząstki stałe (np. sadza) powstające podczas spalania.
DŹWIĘKI MATERIAŁOWE
Dźwięki przenoszone przez materiały, np. na skutek uderzeń.
DŹWIĘKI POWIETRZNE
To dźwięki rozmowy, radia, telewizji, urządzeń akustycznych.
DŹWIĘKOCHŁONNE MATERIAŁY
Materiały stosowane w charakterze składników, które pochłaniają energię fali dźwiękowej padającej, przez co zmniejsza się energia fali odbitej.
DŹWIĘKOCHŁONNE WYROBY
Są wyrobami z materiału dźwiękochłonnego, często o specjalnie wykończonej powierzchni, które można stosować bezpośrednio na suficie, ścianie lub podłodze. Przykłady: płyty z wełny mineralnej, wiórkowe, pilśniowe miękkie, z elastycznych pianek PUR, tynki akustyczne.
DŹWIĘKOCHŁONNOŚĆ MATERIAŁU
Inaczej POCHŁANIALNOŚĆ AKUSTYCZNA. Zdolność materiału do zamiany energii dźwięku na ciepło w porowatej strukturze materiału, na który padają dźwięki. Najlepszą dźwiękochłonność wykazuje materiał, który jest elastyczny i przepuszcza powietrze, np. wełna mineralna, pianka PUR o porach otwartych.
DŹWIGAR
Element konstrukcyjny poziomy lub pochyły, przenoszący na podpory obciążenia działające prostopadle do jego osi wzdłużnej. Dźwigary stosuje się w konstrukcjach budynków (dźwigar stropowy), mostów (dźwigar mostowy); mogą być drewniane, metalowe, żelbetowe i z betonu sprężonego. W dachach dźwigary stosuje się w konstrukcjach o dużej rozpiętości.
DŹWIGAR KRATOWY
Inaczej KRATOWNICA, konstrukcja zbudowana z prętów drewnianych, stalowych lub żelbetowych, połączonych przegubowo (w kwadraty, trójkąty, romby, trapezy itp.). Punkt połączenia prętów nosi nazwę węzła. Dźwigary kratowe stosuje się w konstrukcjach o dużych rozpiętościach , między innymi w dachach.
EFEKT COANDY
Zjawisko przylepiania i poślizgu powietrza do ściany lub innej przegrody.
EIB
Europejska Magistrala Instalacyjna (skrót od angielskiej nazwy European Installation Bus). Centralny system służący do załączania, sterowania, sygnalizowania, regulacji i nadzoru urządzeń elektrotechnicznych, w któ- re wyposażony jest dom i jego otoczenie; oparty na domowej instalacji elektrycznej.
EKSPANDER
Urządzenie służące do kielichowania rur miedzianych o średnicach 8 - 42 mm w jednej czynności. Wyposażony jest w komplet głowic dostosowanych do średnic i grubości ścianek
ELEKTROKLIMAT (JONIZACJA)
Właściwość powietrza polegająca na tym, że cząstki powietrza nie są elektrycznie obojętne - mają ładunek elektryczny. Ujemna jonizacja powietrza wpływa dobrze na samopoczucie człowieka (zapewniają ją np. rośliny), a dodatnia (pochodząca np. od urządzeń biurowych) powoduje spadek samopoczucia.
ELEKTROMUFA (ELEKTROZŁĄCZKA)
Sposób łączenia rur z tworzyw sztucznych (szczególnie polietylenu). Dwa końca rur umieszczane są w złącze, która następnie jest poddawana działaniu pola elektrycznego (pozwala to na trwałe wykonanie połączenia).
ELEKTROPETRYFIKACJA
Patrz CEBERTYZACJA
ELEMENT PREFABRYKOWANY
Inaczej PREFABRYKAT. Element wykonany poza miejscem jego wbudowania, stosowany przeważnie bez zmiany wymiarów i kształtów.
ELEWACJA 1) Inaczej LICO BUDYNKU, jedna z zewnętrznych ścian budynku wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami. Nazwy poszczególnych elewacji określa się według położenia względem stron świata lub otoczenia (południowa, zachodnia, frontowa, tylna, boczna, ogrodowa). 2) Rysunek architektoniczny stanowiący rzut prostopadły budynku na płaszczyznę do niej równoległą.
ESÓWKA
HOLENDERKA,jeden z typów dachówki ceramicznej lub cementowej, w kształcie charakterystycznej, niesymetrycznej fali przypominającej literę S.
ESÓWKA PODWÓJNA
Jeden z typów dachówki ceramicznej lub cementowej, w kształcie dwóch niesymetrycznych fal.
FACJATA
Określenie pomieszczenia mieszkalnego urządzonego w przestrzeni strychu, wydzielone od niego ścianami wychodzącymi ponad połać dachu.
FALC
Rodzaj spojenia blach powstały przez zawinięcie brzegu jednej w zagięciu drugiej.
FALCOWANIE
Potocznie FELCOWANIE, spajanie dwóch arkuszy blachy przez zawinięcie brzegu jednego arkusza w drugi.
FILTR SIATKOWY
Element armatury oczyszczającej, którego zasadniczą częścią jest siatka metalowa lub z tworzywa sztucznego. Zadaniem filtra siatkowego jest wyłapanie zanieczyszczeń stałych (np. cząstek piasku), które mogłyby uszkodzić armaturę. W technice instalacyjnej filtry stosowane są przede wszystkim w węzłach grzewczych i instalacjach wodociągowych.
FLAUTOWANIE
Impregnowanie elementów budowlanych narażonych na wpływy atmosferyczne poprzez ich nasycenie flautami - solami kwasu krzemowo-fluoro-wodorowego. Metodę tę stosuje się np. do wzmacniania zwietrzałych tynków.
FLOTACJA (WYPŁYWANIE)
Proces usuwania z wody cząstek o ciężarze mniejszym niż ciężar właściwy wody. W procesie oczyszczania wody (ścieków) cząstki lżejsze od wody wypływają na powierzchnię, skąd są usuwane specjalnymi zbierakami, bądź kieruje się je wraz z powierzchniową warstwą wody na odpowiednie filtry. Flotacja często stosowana jest do usuwania mikroorganizmów, np. glonów.
FLUIDYZACJA
Jest to proces tworzenia się zawiesiny cząstek rozdrobnionej wcześniej substancji stałej w przepływającym przez tą substancję płynie - najczęściej gazie. Fluidyzacja intensyfikuje procesy chemiczne i fizyczne, np. spalanie.
FOLIA DACHOWA
Patrz FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
FOLIA PAROIZOLACYJNA
Patrz PAROIZOLACJA
FOLIA PAROSZCZELNA
Patrz PAROIZOLACJA
FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
FWK, FOLIA DACHOWA, jedna z WARSTW WSTĘPNEGO KRYCIA. Układa się ją na dachu, pomiędzy łatami a kontrłatami, służy jako podłoże pod pokrycie docelowe i jako dodatkowa (obok pokrycia) ochrona przed wiatrem i opadami.
FUNDAMENT
Element konstrukcyjny, za którego pośrednictwem przekazywane są wszystkie obciążenia budowli na podłoże gruntowe. Fundament może być wykonany z betonu, żelbetonu, murowany z cegieł lub kamieni. Przekazywane obciążenia powodują odkształcenia gruntu, co z kolei powoduje osiadanie budowli. Fundament powinien zapewnić: minimalne i równomierne osiadanie budowli oraz jej stateczność, właściwą głębokość posadowienia (na warstwie gruntu o odpowiedniej nośności i poniżej strefy przemarzania gruntu), zabezpieczenie budowli przed zawilgoceniem. Ze względu na sposób posadowienia fundamenty dzieli się na: 1) przekazujące obciążenia bezpośrednio na grunt (posadowienie bezpośrednie): ławy fundamentowe (pod murami) i stopy fundamentowe (pod słupami, filarami), płyty fundamentowe; 2) fundamenty przekazujące obciążenie pośrednio (posadowienie pośrednie): na palach fundamentowych, studniach fundamentowych.
FUNGICYDY
Substancje chemiczne stosowane do zwalczania grzybów pasożytniczych powodujących choroby roślin uprawnych, niszczenie drewna, skór, tkanin. Należy do nich większość środków stosowanych do impregnacji drewna budowlanego, m.in. więźby dachowej.
FWK
Patrz FOLIA WSTĘPNEGO KRYCIA
GABION
Odpowiednio ukształtowane skrzynie lub walce siatkowe, stalowe, zabezpieczone antykorozyjnie, wypełniane w miejscu wbudowania otoczakami, kamieniem łamanym lub innym kruszywem. Stosowane np. jako wzmocnienia skarp czy mury oporowe.
GAZOMIERZ
Urządzenie pomiarowe mierzące przepływ gazu w metrach sześciennych. Gazomierz musi być zainstalowany przed pierwszym urządzeniem w instalacji i wyposażony w kurek kulowy.
GĄSIOR
Specjalny rodzaj dachówki używany do krycia kalenic i grzbietów dachów.
GĄSIOR POCZĄTKOWY
Gąsior stosowany jako pierwszy (od dołu) w grzbiecie dachu.
GEOWŁÓKNINA
Geowłókniny igłowane są materiałem tekstylnym o sprężystej, porowatej strukturze. Włókna wewnątrz struktury są zespolone mechanicznie przeplotem na kształt ogniw łańcucha, poddane naprężeniom mogą przenosić obciążenia statyczne i dynamiczne na dużej płaszczyźnie zewnętrznej i wewnętrznej. Geowłókniny wydłużają żywotność konstrukcji, zwiększają wytrzymałości i znacznie lepiej odwodniają w porównaniu do tradycyjnych metod. Geowłókniny ochronne chronią geomembrany przed uszkodzeniami mechanicznymi – przebiciem i przetarciem, na składowiskach odpadów, w tunelach oraz zbiornikach wodnych. Stosowane są także m.in. do ochrony złóż filtracyjnych przed zanieczyszczeniem drobnymi cząsteczkami i pyłem pochodzącym z wyżej położonych warstw gruntu lub piasku. Geowłókninę w rulonie stosuje się dla ochrony wypełnienia rowów drenarskich. Szerokie płachty używane są w przypadku wykonywania złóż żwirowo piaskowych w wykopach szerokoprzestrzennych.
GLIF
Skośne, płaskie ścięcia ościeży okiennych lub drzwiowych spotykane w grubych murach.Glify wykonuje się w celu zwiększenia dostępu światła do pomieszczeń.
GŁADŹ
Wierzchnia warstwa tynku wielowarstwowego lub warstwy podkładu podłogowego, wykonywana ze specjalnie dobranej zaprawy, z bardzo drobnym kruszywem o uziarnieniu nie przekraczającym 0,5 mm; może być cementowa, gipsowa, wapienna, polimerowa.
GŁĘBOKOŚĆ PRZEMARZANIA GRUNTU
Głębokość, do której zimą zamarza grunt i zawarta w nim woda gruntowa. Średnia głębokość przemarzania to ok. 1 m. Wielkość ta zależy od strefy klimatycznej (w mniejszym stopniu od rodzaju gruntu) i decyduje o głębokości, na której prowadzi się rurociągi.
GONT BITUMICZNY
Patrz BITUMICZNE DACHÓWKI
GONT DREWNIANY
Pokrycie dachowe wykonane z deseczek układanych na zakład, z drewna jodłowego, sosnowego, modrzewiowego, osikowego, dębowego lub bukowego. Krycie gontem może być pojedyncze, podwójne albo wielowarstwowe; ten rodzaj pokrycia jest znany w całej Europie od starożytności.
GONT PAPOWY
Patrz BITUMICZNE DACHÓWKI
GONTY
SZKUDŁY, SKUŁY, wąskie, długie deseczki z drewna jodłowego, sosnowego, modrzewiowego, osikowego, dębowego lub bukowego. Wykonuje się z nich pokrycia dachowe, elewacje a także obróbki dekarskie. Z jednej strony mają grzebienie, z drugiej wpusty, co umożliwia ich ścisłe łączenie.
GRATOWANIE
Element obróbki rur instalacyjnych, polegających na usunięciu za pomocą specjalnego urządzenia (gratownika) zadziorów z krawędzi rury powstających przy jej przycinaniu.
GRATY
Zadziory powstające na krawędzi rury po jej obcięciu. Graty zewnętrzne utrudniają wykonanie prawidłowego połączenia, a graty wewnętrzne zakłócają przepływ medium.
GRP
patrz TWS
GRUNT
Preparat najczęściej w postaci ciekłej, nakładany na podłoże lub podkład bardzo cienką warstwą w celu jej wzmocnienia lub zmniejszenia chłonności lub poprawienia przyczepności itp.
GRUPA TARYFOWA
Grupa odbiorców energii elektrycznej lub gazu. Grupa jest określona przez warunki stosowania cennika (taryfy), dla całej grupy istnieje jeden zestaw cen lub stawek opłat.
GRYNSZPAN SZLACHETNY
Patrz PATYNA
GRZBIET DACHU
NAROŻE, miejsce styku dwóch sąsiednich połaci dachu tworzących kąt ostry. Występuje w dachach czterospadowych (namiotowych, kopertowych) naczółkowych, półszczytowych i w dachach wielopołaciowych, o skomplikowanych kształtach. Tym terminem bywa określana także kalenica.
HAŁAS
Niepożądany lub szkodliwy dżwięk. Ze względu sposób powstania rozróżnia się hałas wibracyjny lub turbulentny, ze względu na zmiany czasowe - hałas stacjonarny, niestacjonarny, impulsowy i udarowy. Dopuszczalne poziomy hałasu w danych warunkach określane są przez normy, na przykład w centrum miast w dzień nie powinien on przekraczać 60 dB (w nocy 50 dB), natomiast na terenach chronionych (parkach, uzdrowiskach, itp.) odpowiednio 40 i 30 dB. Hałas szkodliwy to taki, który przekracza 85 dB.
HAŁAS BYTOWY
Powstaje w wyniku użytkowania pomieszczeń w budynkach stosownie do ich przeznaczenia. W zależności od źródła może być dźwiękami powietrznymi lub uderzeniowymi.
HAŁAS POGŁOSOWY
Powstaje w budynku w wyniku kolejnych odbić od przegród ograniczających pomieszczenia fal akustycznych wypromieniowanych przez źródło do danego pomieszczenia. Występuje w pomieszczeniach, którego przegrody mają powierzchnie odbijające dźwięk.
HEAT SOAK TEST (HST)
Dodatkowa obróbka termiczna szkła hartowanego, której celem jest wyeliminowanie przypadkowych samoczynnych pęknięć szyb.
HOLENDERKA
Patrz ESÓWKA
HST
Patrz HEAT SOAK TEST
HYDRANT
Urządzenie wodociągowe służące do poboru wody na cele pożarowe; zaopatrzone w zawór i złączkę do węża.
HYDROFOBIZACJA
Nasycenie materiału preparatem - impregnatem hydrofobizującym. Na powierzchni materiału tworzy się cienka warstwa, która chroni przed wnikaniem wody i zanieczyszczeń, jednocześnie nie blokując przepływu pary wodnej.
HYDROFOBIZOWANY PRODUKT
Produkt nie zatrzymujący wody, trudnozwilżalny.
HYDROFOR
Zbiornik wodno – powietrzny, którego zadaniem jest utrzymywanie stałego ciśnienia (wyrównywanie wahań ciśnień dobowych) w sieci wodociągowej. Zapewnia to stały dopływ wody do wszystkich kondygnacji.
IMPREGNACJA
Nasycanie materiałów różnego rodzaju (papieru, wyrobów włókienniczych, skóry, drewna) środkami zabezpieczającymi je przed szkodliwym działaniem wody, ognia, drobnoustrojów itp. Impregnacja ma na celu także nadanie im określonych własności użytkowych, np. nieprzemakalności, niepalności, odporności na kurczliwość i gniotliwość, nieprzepuszczalności powietrza lub gazów.
IMPREGNACJA DREWNA
Nasycanie drewna preparatami chemicznymi w celu uodpornienia go na działanie ognia, grzybów, bakterii i owadów. Główne metody impregnacji drewna to malowanie, smarowanie, kąpiel krótkotrwała, metoda zanurzeniowa (kąpiel długotrwała), metoda ciśnieniowo-próżniowa.
INFILTRACJA
Samoczynna wymiana powietrza przez nieszczelności.
INHIBITOR KOROZJI
Substancja chemiczna (np. polifosforany), która stosowana w niewielkiej ilości w środowisku korozyjnym (np. w zagrożonej instalacji) zmniejsza wyraźnie procesy składające się na korozję, wprowadzana do instalacji zagrożonej korozją.
INSTALACJA CIŚNIENIOWA
Inaczej zamknięta, instalacja grzewcza odizolowana od atmosfery (wyposażona w przeponowe naczynie wzbiorcze).
INSTALACJA ELEKTRYCZNA
Układ przewodów w budynku wraz ze sprzętem elektroinstalacyjnym, mający początek na zaciskach wyjściowych wewnętrznej linii zasilającej w złączu i koniec w gniazdkach wtyczkowych, wypustach oświetleniowych i zainstalowanych na stałe odbiornikach energii elektrycznej.
INSTALACJA GAZOWA
Urządzenia gazowe połączone przewodami, zasilane z sieci gazowej; znajdujące się na terenie nieruchomości. Granicą instalacji jest kurek główny na przyłączu gazowym. Definicja wg. rozporządzenia „urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdujące się na terenie i w obiekcie odbiorcy”.
INSTALACJA GRAWITACYJNA
Inaczej otwarta, instalacja grzewcza, która ma połączenie z atmosferą przez otwarte naczynie wzbiorcze.
INSTALACJA ODBIORCZA
Instalacja elektroenergetyczna znajdująca się za rozliczeniowym układem pomiarowym.
INSTALACJA ODGROMOWA
Instalacja z elementów metalowych, wykorzystująca zjawiska elektryczne do neutralizacji skutków wyładowań prądu atmosferycznego (pioruna). Instalacja odgromowa odbiera prąd z wyładowań atmosferycznych i pozwala na jego neutralizację (uziemienie).
INSTALACJA OTWARTA
Instalacja grzewcza, która ma połączenie z atmosferą przez otwarte naczynie wzbiorcze.
INSTALACJA WODOCIĄGOWA
Inaczej instalacja wody użytkowej, przewody, armatura i urządzenia rozprowadzające wodę na terenie nieruchomości (instalacja zewnętrzna) i w budynkach (instalacja wewnętrzna). Granicą instalacji jest wodomierz główny na przyłączu wodociągowym.
INSTALACJA ZAMKNIĘTA
patrz INSTALACJA CIŚNIENIOWA
ISO
Patrz NORMY ISO
IZOLACJA
Warstwa, która utrudnia określone wzajemne oddziaływanie dwóch środowisk (układów). Izolację dzieli się na: elektryczną, akustyczną, cieplną, przeciwkorozyjną oraz przeciwwilgociową.
IZOLACJA AKUSTYCZNA
Inaczej DŹWIĘKOCHŁONNA. Jest to rozwiązanie, które zabezpiecza wnętrze przed przedostawaniem się niepożądanych dźwięków z zewnątrz – obniża lub tłumi hałasy. Skuteczna izolacja wymaga stosowania specjalnych materiałów, które odpowiednio zamontowane i dobrane pełnią funkcję bariery dźwiękoszczelnej.
IZOLACJA AKUSTYCZNA PRZEGRODY
Zdolność do ograniczania przez przegrodę (ścianę lub strop) rozchodzenia się dźwięku.
IZOLACJA CHEMOODPORNA
Zabezpiecza materiały przed działaniem czynników niszczących, w tym substancji chemicznych. Uzyskuje się ją powlekając lub oklejając powierzchnie stwardniałego betonu różnymi materiałami, które w wyniku reakcji chemicznych lub fizyko-chemicznych tworzą na powierzchni betonu warstwy ograniczające lub odcinające dostęp do konstrukcji środowiska agresywnego.
IZOLACJA CIEPLNA Inaczej TERMICZNA. Warstwa, która zapobiega niepożądanym wymianom ciepła, wykonana z materiałów o małej przewodności cieplnej w formie zasypek, przędzy, mat.
IZOLACJA DŹWIĘKOCHŁONNA
Patrz IZOLACJA AKUSTYCZNA
IZOLACJA ELEKTRYCZNA
Warstwa, która zapobiega przepływowi prądu niepożądana drogą, na przykład po przewodach, kablach, częściach maszyn elektrycznych.
IZOLACJA EPOKSYDOWA
Jeden z rodzajów izolacji chemoodpornych. Do jej wykonania stosuje się żywice epoksydowe lub kompozyty żywic epoksydowych. Charakteryzuje się odpornością na działanie wielu substancji chemicznych, np. roztworów kwasów organicznych i nieorganicznych (z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego i octowego), roztworów wodorotlenków i soli nieorganicznych, olejów, paliw silnikowych.
IZOLACJA OD DŹWIĘKÓW
POWIETRZNYCH - ograniczanie rozchodzenia się hałasów pochodzących z rozmów, radia, telewizora – czyli rozchodzących się w powietrzu; UDERZENIOWYCH - ograniczenie rozchodzenia odgłosów kroków, uderzeń, stukania czy toczenia wózka.
IZOLACYJNOŚĆ OGNIOWA
Czas wyrażony w minutach, po którym element budynku w warunkach pożaru przestaje spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek osiągnięcia na powierzchni nie nagrzewanej zbyt
IZOLACJA PIONOWA ŚCIAN
Chroni ściany piwnic przed wilgocią, wodą opadową i gruntową.
IZOLACJA POZIOMA ŚCIAN
Chroni ściany przed kapilarnym podciąganiem wody. Układa się ją najczęściej w dwóch miejscach: na ławach fundamentowych i w ścianach piwnic nad stropem.
IZOLACJA PRZECIWKOROZYJNA
Warstwa w postaci powłok ochronnych, która zabezpiecza przed niszczącym działaniem czynników atmosferycznych metalowe części budowli, instalacji.
IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA
Na przykład w postaci lakierów bitumicznych, smoły węglowej, asfaltu lanego, papy smołowej na lepiku, zabezpieczającą budowle, pomieszczenia lub urządzenia przed przenikaniem wody i wilgocią.
IZOLACJA TERMICZNA
Patrz IZOLACJA CIEPLNA
JĘTKA
element konstrukcyjny dachu krokwiowo-jętkowego, występuje w każdym wiązarze. Umieszczana jest mniej więcej w połowie ich długości lub nieco wyżej. Jest elementem ściskanym - rozpiera parę krokwi. Jej długość nie powinna przekraczać 3,5 m. Najczęściej stosowane przekroje to 12 ×1 4, 12 × 16, 14 × 16, 16 × 18, 16 × 20 cm.
JONITY (ŻYWICE JONOWYMIENNE)
Żywice naturalne lub sztuczne o sieciowej strukturze, które mają zdolność wybiórczej wymiany jonów. Oznacza to, że woda przepływająca przez jonit „zostawia” na nim pewne jony (np. wapnia i magnezu), a „pobiera” inne jony (np. sodu). Jonity są stosowane jako kolumny do zmiękczania wody.
JONIZACJA (ELEKTROKLIMAT)
Właściwość powietrza polegająca na tym, że cząstki powietrza nie mają ładunku elektrycznego obojętnego, tylko są w jakiś sposób naładowane. Ujemna jonizacja powietrza wpływa dobrze na samopoczucie człowieka (zapewniają ją np. rośliny), a dodatnia (pochodząca np. od urządzeń biurowych) powoduje spadek samopoczucia.
JONIZATOR
Urządzenie klimatyzacyjne, którego rolą jest neutralizacja jonów dodatnich zawartych w powietrzu i nasycenie powietrza jonami ujemnymi.
KALENICA
Grzbiet dachu, górna, pozioma krawędź dwóch połaci dachowych przeciwległych (tj. o liniach okapowych nie schodzących się w jednym punkcie).
KAMIEŃ KOTŁOWY
Nierozpuszczalny osad wytrącający się z wody wodociągowej pod wpływem temperatury. W skład kamienia wchodzą zwiazki wapnia i magnezu (węglany, siarczany, fosforany i krzemiany).
KAPINOS
Zakończenie blacharskiej obróbki deski okapowej.
KARPIÓWKA
Płaska dachówka ceramiczna lub cementowa kształtem przypominająca łuskę karpia. Można ją układać trojako: pojedynczo (na zdjęciu), w koronkę (dwie, zachodzące na siebie warstwy) i w łuskę (kombinacja pozostałych sposobów: dachówka ułożona warstwowo, wygląda jak pojedyncza).
KAWITACJA
Zjawisko powstające podczas pionowego ruchu cieczy polegające na tworzeniu się, powiększeniu i zanikaniu pęcherzyków (kawern) zawierających parę danej cieczy, gaz lub mieszaninę parowo-gazową. W praktyce jest to obniżenie ciśnienia w rurze do takiej wartości, że zachodzi zjawisko wrzenia – woda przechodzi w parę wodną.
KERAMZYT
Kruszywo produkowane z wysokoilastej gliny pęczniejącej, która podczas wypalania w temperaturze 1200oC kilkakrotnie zwiększa swoją objętość, przyjmując postać lekkich i twardych granulek różnej średnicy. Może stanowić podłoże i warstwę izolacji termicznej (jednocześnie) w rozwiązaniu podłogi na gruncie.
KILOWATOGODZINA (KWH)
Powszechnie używana jednostka energii elektrycznej. Określa ilość energii, jaką urządzenie o mocy 1 kW zużywa w ciągu godziny.
KITY EPOKSYDOWE
Wyroby dwuskładnikowe złożone ze składnika żywicznego, mogącego zawierać w sobie wypełniacz – mączkę kwarcową lub węglową lub piasek kwarcowy oraz z substancji utwardzającej (utwardzacza).
KITY FENOLOWE
Typowe kity kwasoodporne. Są to wyroby dwuskładnikowe, składające się zwykle z ciekłego składnika żywicznego fenolowego i ze składnika sypkiego (mączki z węgli uszlachetnionych).
KITY FURANOWE
Wyroby dwu- lub trójskładnikowe. Składają się z ciekłego składnika żywicznego furanowego i sypkiego składnika żywicznego w postaci mączki z węgli uszlachetnionych, niektóre wyroby zawierają jeszcze trzeci składnik ciekły lub sypki tzw. przyspieszacz twardnienia.
KLAMRA
Wykonana jest najczęściej ze stali, stosowana w drugorzędnych połączeniach konstrukcji z krawędziaków oraz w złączach konstrukcji wykonanej z okrąglaków lub połowizn.
KLASA CIŚNIENIA
Wielkość stosowana w projektowaniu rurociągów; ciśnienie określające wytrzymałość materiału w temperaturze 20ºC.
KLASA OBCIĄŻEŃ GRUNTU
Parametr określający dopuszczalne obciążenie pochodzące od ruchu pieszego i samochodowego (w kN), jakie może przejąć odwodnienie liniowe.
KLEJ AGRESYWNY
Klej (spoiwo) do łączenia tworzyw sztucznych oparte na bazie rozpuszczalnika.
KLESZCZE
Element konstrukcyjny poziomy dachu płatwiowo-kleszczowego. Są to podwójne belki, które mają za zadanie przenosić główne siły podłużne oraz usztywnić całość konstrukcji. Obejmują końce słupów z opartymi na nich krokwiami. Umieszczane są co trzecią lub czwartą krokiew, tworząc tak zwane wiązary główne. Najczęściej stosowane przekroje: od 5 × 14 do 8 × 16 cm.
KLIMATYZACJA
Proces nadawania powietrzu wewnętrznemu określonych własności (temperatura i wilgotność).
KLIMATYZATOR
Urządzenie automatycznie zapewniające i utrzymujące w pomieszczeniach optymalne parametry powietrza (temperatura i wilgotność).
KLIMATYZATOR KOMPAKT
Klimatyzator monoblokowy, składający się z pojedynczej jednostki - parownik i skraplacz są zblokowane.
KLIMATYZATOR MULTI-SPLIT
Klimatyzatory zbudowane na podobnej zasadzie jak klimatyzatory split: umożliwiają podłączenie do jednej jednostki zewnętrznej (sprężarka) wielu (stąd określenie multi) jednostek wewnętrznych.
KLIMATYZATOR SPLIT
Kilmatyzator dwuczęściowy (dzielony), złożony z dwóch jednostek - część wewnętrzna to parownik, a zewnętrzna - sprężarka.
KOCIOŁ DWUFUNKCYJNY
Kocioł przeznaczony do centralnego ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej.
KOCIOł JEDNOFUNKCYJNY
Kocioł przeznaczony wyłącznie do centralnego ogrzewania. Może współpracować z zasobnikami c.w.u. dla przygotowania ciepłej wody użytkowej.
KOLANO
Kształtka instalacyjna, której oś jest łukiem o promieniu równym lub mniejszym od średnicy lub szerokości przewodu (rury). Służy do zmiany kierunku rury, występuje w kilku określonych kątach.
KOLEKTOR
Przewód (kanał) sieci kanalizacyjnej, którego zadaniem jest zbieranie i odprowadzanie ścieków.
KOLEKTOR GŁÓWNY
Główny kanał sieci kanalizacyjnej, którego zadaniem jest zbieranie ścieków z innych kanałów.
KOLEKTOR SŁONECZNY
Urządzenie pochłaniające energię promieniowania słonecznego, którego zadaniem jest produkcja energii dla potrzeb ogrzewania i przygotowania wody ciepłej.
KOLMATACJA
Zatykanie złoża składającego się z ziaren lub kształtek sztucznych (gruntu, wypełnienia oczyszczalni ścieków lub filtra), przez które przepływa zanieczyszczona ciecz (ścieki, uzdatniana woda). Kolmatacja zachodzi na skutek procesów mechanicznych – zatykania porów (powierzchni między ziarnami); fizykochemicznych – zbijanie ziaren w substancję gąbczastą; chemicznych – wytrącanie nierozpuszczalnych substancji lub biologicznych – zatrzymanie bakterii (np. żelazistych) powodujących zarastanie.
KOMFORT CIEPLNY
Wartości parametrów powietrza, (temperatury t, wilgotności względnej φ, prędkości cyrkulacji w), które zapewniają poczucie komfortu osobom przebywającym w wentylowanym pomieszczeniu. latem: w = 0,1÷0,5 m/s zimą: w = 0,1÷0,3 m/s wg Wg PN-83/B-03430 (wraz ze zmianą Az3): latem: t = 23÷25°C ±1÷1,5°C; φ = 50 ±10% zimą: t = 21÷22°C ±1÷1,5°C; φ = 45 ±10%.
KOMIN
Konstrukcja zawierająca pionowy przewód przeznaczony do odprowadzania spalin oraz zapewnienia naturalnego ciągu powietrza koniecznego do podtrzymywania spalania.
KOMIN JEDNOWARSTWOWY [/u
]Ściana przewodu jednorodna.
[u]KOMIN PRACUJĄCY W NADCIŚNIENIU
Ciśnienie na całej długości przewodu jest wyższe od ciśnienia atmosferycznego.
KOMIN PRACUJĄCY W PODCIŚNIENIU
Ciśnienie na całej długości przewodu jest niższe od ciśnienia atmosferycznego.
KOMIN SUCHY
Temperatura spalin jest wyższa od 160 °C.
KOMIN WEWNĘTRZNY
Przewód kominowy prowadzony w ścianach budynku.
KOMIN WIELOWARSTWOWY
Komin złożony z kilku warstw, najczęściej wewnętrznych odpornych na działanie spalin oraz zewnętrznych stanowiących izolację cieplną.
KOMIN ZEWNĘTRZNY
Przewód kominowy prowadzony na zewnątrz budynku.
KOMPOZYT EPOKSYDOWO-BITUMICZNY
Wyrób dwuskładnikowy, który po stwardnieniu daje powłokę dobrze przyczepną do betonu, szczelną, uelastycznioną. Kompozyty stosowane są jako powłoki zbrojone i niezbrojone; oferowane są w dwóch kolorach: czarnej i brązowo-czerwonej.
KOMPENSACJA
Wyrównywanie wydłużeń cieplnych rur instalacyjnych. Kompensacja polega na konstrukcji umożliwiającej ruch cieplny rur w miejscach połączeń (stworzenie ramienia kompensacji), uzyciu specjalnych kompensatorów osiowych, użyciu specjalnych kształtek i złączek kompensacyjnych (np. kielich) lub specjalnych rozwiązań instalacyjnych - kompensatorów U-kształtnych, a także specjalnych otulin, w których rozszerzająca się rura może pracować. Kompensacja wymaga montowania rur w specjalnych uchwytach. Kompensacja jest szczególnie istotna przy projektowaniu instalacji z tworzyw sztucznych.
KOMPENSATOR MIESZKOWY
Rodzaj kompensatora osiowego. Podstawą konstrukcje jest mieszek wykonany ze stali, który umożliwia wydłużenia cieplne rur.
KOMPENSATOR OSIOWY
Element instalacji, montowany na rurze instalacyjnej. Jego rozwiązanie konstrukcyjne pozwala rurze na ruchy termiczne (cieplne) w obrębie nawet do 60 mm. Stosowany do rur metalowych.Występuję kompensatory dławnicowe i - częstsze w instalacjach domowych - mieszkowe.
KOMPENSATOR U-KSZTAŁTNY
Specjalne rozwiązanie instalacyjne, złożone z trzech odcinków rur i czterech kolan oraz odpowiednio zamocowanej podpory stałej (w osi symetrii). Umożliwia ono ruchy termiczne rur, które zachodzą pod wpływem zmiany temperatury wody płynącej w rurach. W przypadku rur miedzianych kompensator może być wykonany przez gięcie rury.
KONDENSACJA
1) zagęszczenie, stężenie czegoś; 2) w chemii reakcja między dwoma lub większą ilością cząstek, w której wyniku powstaje nowa cząstka o większym ciężarze i wydziela się prosty związek chemiczny (np. woda, alkohol, wodór); 3) w fizyce przemiana fazowa gazu w ciecz, możliwa jedynie w temperaturach mniejszych od krytycznej temperatury. Zachodzi dzięki ochłodzeniu lub izotermicznemu sprężeniu gazu.
KONDENSACJA ZE SPALIN
(KONDENSACJA PARY WODNEJ ZE SPALIN). Zjawisko skraplania się pary wodnej zawartej w spalinach; występuje ono wówczas, gdy temperatura spalin obniża się poniżej temperatury punktu rosy gazów spalinowych.
KONDENSAT
Roztwór wodny powstający w odpowiednich warunkach termodynamicznych przy skraplaniu się pary wodnej jako czynnika grzejnego.
KONDYGNACJA
Pozioma podziemna lub nadziemna część budynku, zawarta między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację stropu; również poddasze z pomieszczeniami na pobyt ludzi lub na urządzenia techniczne, wysokości w świetle więcej niż 1,90 m.
KONTAMINACJA
Wtórne zanieczyszczenie wody w instalacji powstałe przez rozpuszczanie materiału instalacyjnego lub wytworzenie podciśnienia i wessanie zanieczyszczonej cieczy.
KONTRŁATA
Element drewniany więźby dachowej mocowany wzdłuż krokwi, wraz z łatami tworzy ruszt, na którym układa się pokrycie, np. dachówkę ceramiczną.
KOROZJA
Procesy naruszające strukturę materiału, prowadzące do jego uszkodzenia, wywołane wpływem środowiska, w którym znajduje się materiał. Można wyróżnić następujące rodzaje korozji: korozja atmosferyczna; korozja chemiczna; korozja elektrochemiczna; korozja biologiczna.
KOROZJA ATMOSFERYCZNA
Niszczące działanie powietrza atmosferycznego i wody. Związkami powodującymi korozję są gazy i ich wodne roztwory w postaci kwasów lub zasad - np. tlenki siarki, tlenki azotu, amoniak. Woda atmosferyczna może być też roztworem innych czynników powodujących korozję. Korozja atmosferyczna jest odmianą korozji chemicznej lub elektrochemicznej - polega na reakcjach materiałów ze związkami zawartymi w atmosferze. Korozja może dotyczyć wielu substancji: metalu, kamienia, betonu, szkła, drewna, papieru, środków barwiących, powłok lakierniczych.
KOROZJA BIOLOGICZNA
Inaczej BIOKOROZJA, proces niszczenia materiałów przez żywe organizmy - grzyby, bakterie i owady. Szczególnie narażone na korozję biologiczną są elementy drewniane.
KOROZJA CHEMICZNA
Korozja powodowana działaniem substancji chemicznych. Polega na reakcji chemicznej czynnika korozyjnego z niszczonym materiałem, jednak bez udziału przepływu prądu elektrycznego. Powstające związki mogą powodować dalsze niszczenie materiału, ale też przyczynić się do jego ochrony (produkt korozji tworzy powłokę ochronną). Przykładem "pozytywnego" produktu korozji jest patyna (mieszanina związków miedzi), chroniąca wyroby miedziane przed dalszą korozją.
KOROZJA ELEKTROCHEMICZNA
Korozja zachodząca w wyniku reakcji elektrochemicznej, czyli reakcji chemicznej z wytworzeniem ogniw elektrochemicznych i przepływem prądu elektrycznego. Korozja elektrochemiczna jest najczęściej wynikiem reakcji metalu z wodnym roztworem elektrolitu (np. kwasu) - stanowi ona zagrożenie dla niewłaściwie wykonanych instalacji wodnych. Odmianą korozji elektrochemicznej jest korozja kontaktowa.
KOROZJA KONTAKTOWA
Odmiana korozji elektrochemicznej, powstająca na styku dwóch metali, jeśli różnica ich potencjałów elektrycznych jest większa niż 0,27V. Wytwarza się wówczas ogniwo elektrochemiczne - metal o niższym potencjale elektrycznym ulega zniszczeniu. Korozja kontaktowa ma najczęściej miejsce wtedy, kiedy niewłaściwie łączy się metale w instalacji wodnej lub grzewczej (np. miedź ze stalą lub miedź z aluminium).
KOSZ Załamanie (wklęsłe) w dachu utworzone przez dwie przyległe połacie dachowe.
KOTEW
KOTWA, ANKIER, drewniany lub stalowy element wiążący z sobą inne elementy konstrukcji uniemożliwiając ich przesunięcie lub obrót. Na kotwy można łączyć warstwę nośną ściany z warstwą licową, słup drewniany z fundamentem, ościeżnicę okna z framugą, wieniec z murłatą .
KOTŁOWNIA
Zespół urządzeń, w których dzięki spalaniu paliw wytworzony jest czynnik grzejny o wymaganej temperaturze i ciśnieniu, znajdujących się w odrębnym pomieszczeniu ( ewent. zespole pomieszczeń budynku). W skład zespołu wchodzą urządzenia zabezpieczające proces spalania paliwa i wytwarzania czynnika grzejnego, urządzenia utrzymuj